INFORMACJA DOTYCZĄCA PROCEDURY ADMINISTRACYJNEJ DOTYCZĄCEJ WPISU DO REJESTRU ZABYTKÓW TZW. REDUTY ORDONA

środa, 03 sierpnia 2016 09:50

• Postanowieniem nr z dnia 14 listopada 2014 roku, po rozpatrzeniu wniosku organizacji społecznej tj. Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich - oddział w Warszawie (SNAP), Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków (MWKZ) wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wpisu do rejestru zabytków – zgodnie z wnioskiem - „zachowanego fragmentu pola bitwy tj. pozostałości po umocnieniach wojennych Warszawy z czasów Powstania Listopadowego oraz cmentarza wojennego, zwanego w terminologii wojskowej Redutą (dziełem) nr 54, w pamięci Polaków zakorzenionej pod nazwą Reduta Ordona”. Wniosek uzupełniono o załącznik graficzny, na którym kolorem niebieskim oznaczono granice obejmujące ówcześnie odkryte relikty reduty wraz z 30 metrowym pasem „strefy ochronnej” . Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich - oddział w Warszawie (SNAP) uczestniczy w postępowaniu „na prawach strony” (postanowienie MWKZ z dnia 16 marca 2015).
  
• Pismem z dnia 24 kwietnia 2015 roku ww. organizacja zawnioskowała o rozszerzenie zakresu przedmiotowego postępowania. Wskazano na nowe ustalenia naukowe, dokonane w toku przeprowadzonych, obowiązkowych badań archeologicznych. Podniesiono, iż zarówno istnienie lub znaczne prawdopodobieństwo istnienia reliktów związanych z Redutą Ordona oraz konieczność ochrony widoku na to dzieło, w pełni uzasadniają korektę dotychczasowych granic objętych postępowaniem administracyjnym.
  
  Oba wnioski, użyte sformułowania, sytuowały zakres przewidywanej ochrony prawnej jako ochronę zabytku tj. „reliktów reduty” oraz jego otoczenia (zgodnie z art. 3 pkt 1 i 15 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Opinia Narodowego Instytutu Dziedzictwa opracowana na potrzeby postępowania nie poddała weryfikacji prawidłowości granic obszaru objętego wnioskiem SNAP (marzec 2015).
• Decyzją z dnia 16 listopada 2015 roku MWKZ wpisał do rejestru zabytków nieruchomych dzieło fortyfikacyjne nr 54 (reduta) – pozostałość po umocnieniach obronnych Warszawy, miejsce walk stoczonych 6 września 1831 roku w czasie Powstania Listopadowego (29 listopada 1830 - październik 1831). Na załączniku graficznym do niniejszej decyzji, stanowiącym jej integralną część, linią w kolorze czerwonym oznaczono zasięg reduty, zaś zasięg przedpola (otoczenia) oznaczono kolorem zielonym.
  MWKZ podkreślił, iż „Sugestywność wizji narodowego wieszcza i potencjał znaczeniowy dzieła nr 54 jako autentycznego miejsca zdarzeń Powstania Listopadowego (w tym miejsca ‘pochówku’ jego uczestników – Polaków i Rosjan, odkryto szczątki 126 osób) - potwierdzonego zarówno źródłowo, jak i w toku współczesnych badań – współdecyduje o potrzebie wzmożenia ochrony konserwatorskiej w formule wpisu zabytku do rejestru zabytków nieruchomych”.
  
• Decyzją z dnia 19 lipca 2016 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, po rozpatrzeniu odwołania stron, uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. W ocenie MKiDN zabytek będący przedmiotem postępowania należy rozumieć jako „jednorodny” obiekt obszarowy związany z polem bitwy, który zawiera w sobie zarówno teren walk, jak i pozostałości umocnienia, a także „cmentarz wojenny” (w sensie ciał uczestników walk, zasypanych na terenie pola bitwy). Podkreślono, iż specjaliści „jeszcze toczą spór o faktyczny zasięg i kształt reliktów dzieła nr 54”. Wraz z aktami sprawy przekazano dwie opinie eksperckie (aut. dr W. Borkowskiego oraz mgr L. Narębskiego), wykonane na zlecenie MKiDN oraz opinie polemiczne przedstawione przez SNAP (aut. mgr S. Fuglewicz).
• Powyższe wskazanie MKiDN oraz treść uchylonej decyzji MWKZ określają właściwą formę ochrony prawnej jako „miejsce upamiętniające wydarzenia historyczne” zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 1 lit. h ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
• Ukształtowanie obszaru świadczące o jego roli jako reduty jest obecnie słabo czytelne. Reduta – jak podnoszą biegli – nie zachowała się w krajobrazie, jest ona – jak opisano - w znacznym stopniu zniszczona, a jej podstawowym przymiotem staje się fakt braku trwałych form zagospodarowania (zabudowy) oraz zachowanie w gruncie, dotychczas nie wyeksplorowane, pozostałości stoczonego boju. A zatem kultywowanie tego dziedzictwa będzie wiązało się z uczytelnieniem czy wręcz znaczną aranżacją przypisywanych mu wartości. Oznacza to, iż w toku postępowania należy ustalić granice przedmiotowego „miejsca pamięci” („memoriału bitwy’) umożliwiające właściwe upamiętnienie walk niepodległościowych. W opinii części ekspertów jest to trudne, jeśli nie niemożliwe, a z pewnością wymaga kontynuacji badań wykopaliskowych. Działanie to, jak można zakładać, wiązałoby się z istnieniem formuły współdziałania pomiędzy m. st. Warszawa a podmiotami prywatnymi.
  Mapa