Brama Dąbrowskiego w Twierdzy Modlin w rejestrze zabytków

czwartek, 03 kwietnia 2014 12:09

Brama Dąbrowskiego, usytuowana w wewnętrznym obwodzie Twierdzy Modlin, wzniesiona w latach 1832-38, położona w Nowym Dworze Mazowieckim została wpisana do rejestru zabytków z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe.

Obiekt przedstawia wartość historyczną i naukową, jako integralny element twierdzy Modlin. Jest przykładem dzieła obronnego charakterystycznego dla epoki, w której powstało. Mimo złego stanu technicznego, zachowuje czytelny układ przestrzenny i detale; wyróżnia się przy tym również walorami artystycznymi. Nadmienić należy, że nie sposób go całkowicie wyodrębnić spośród pozostałych elementów twierdzy. Pewne istotne jego cechy – jak nasyp ziemny, w którym został zbudowany oraz jego ukształtowanie – pozostają integralną częścią cytadeli. Te elementy, jak również zachowane podpory mostu prowadzącego do bramy oraz przylegająca z drugiej strony fosa, pozostają chronione jako część twierdzy Modlin, wpisanej do rejestru zabytków.

Budowla powstała w czasie rosyjskiej rozbudowy twierdzy napoleońskiej, prowadzonej po upadku powstania listopadowego. Pierwotnie nosiła nazwę Aleksandrowskije Worota. Obecną – Brama Dąbrowskiego – nadano po odzyskaniu niepodległości. Zbudowany z cegły obiekt stanowi część wewnętrznego obwodu obronnego twierdzy; umieszczony jest w wale ziemnym, w osi kurtyny między III i IV bastionem licząc z kierunku zachodniego. Parterowy od strony koszar, w części graniczącej z fosą liczy dwie kondygnacje, z wylotem bramy na wyższej. Od północnego-zachodu do bramy dochodził most, poprowadzony pod kątem do osi przejazdu. Pozostało z jego konstrukcji 16 ceglanych filarów stojących w fosie; oryginalne drewniane przęsła nie zachowały się.

Układ przestrzenny Bramy Dąbrowskiego należy do typowych rozwiązań fortyfikacyjnych. Usytuowany centralnie przejazd flankują bliźniacze pomieszczenia wartowni, przystosowane do obrony mostu. W dolnej kondygnacji mieszczą się trzy kazamaty strzeleckie (środkowa z przeciwwagą zwodzonego przęsła) zapewniające ostrzał czołowy fosy. Ostrzał flankujący umożliwiają galerie strzeleckie usytuowane pod kątem po obydwu stronach, zakończone – za murem Carnota – wyjściami na drogę straży.

Elewacje Bramy Dąbrowskiego opracowano w sposób typowy dla XIX-wiecznej architektury militarnej – w tym i większości obiektów na terenie twierdzy Modlin – z pozostawieniem ceglanego lica muru, detalami z profilowanej cegły i wyróżnionymi piaskowcem istotnymi elementami. Jednocześnie zindywidualizowano rysunek elewacji, aplikując w projekcie motywy neogotyku.

Obecnie budowla znajduje się w złym stanie technicznym, niemniej jednak wciąż czytelna jest pierwotna struktura, istniejąca substancja odznacza się walorami artystycznymi, a stopień zachowania umożliwia remont i rekonstrukcję.

< Poprzednia		Następna >