Konferencja „Szansa dla zabytków 2014” już za nami

czwartek, 08 stycznia 2015 13:48

Między innymi o problemach, które niesie ze sobą rewitalizacja i o zrównoważonym rozwoju w kontekście zabytkowych założeń miejskich, dyskutowano podczas konferencji „Szansa dla zabytków”, która odbyła się 18-19 grudnia 2014 roku w Łazienkach Królewskich w Warszawie.
Tegoroczna edycja odbywała się pod hasłem: „Rewitalizacja, polityka miejska i zmiany systemowe w kontekście nowej perspektywy finansowej”.

- To spotkanie wpisuje się w wiele przedsięwzięć, które podejmowane są w Kancelarii Prezydenta, z inspiracji prezydenta lub bezpośrednio przez niego samego. Ustawa, która w tej chwili jest w parlamencie o narzędziach na rzecz ochrony krajobrazu, w jakimś sensie odwołuje się do tej szczególnej wartości, jaką jest dziedzictwo narodowe polskiego krajobrazu, którego nieodłączną część stanowią obiekty zabytkowe i kompleksy zabytkowe. To jest to, co z jednej strony tworzy wartość dziedzictwa kulturowego, czyli swoistego rodzaju obowiązek i powinność nas wszystkich dostrzeżenia tradycji i historii. Jednocześnie dziedzictwo narodowe w dzisiejszych czasach, kiedy poszukujemy swojego miejsca, w czasach przepływu kultur, globalizacji, wartość dziedzictwa narodowego zaczyna mieć również wymiar ekonomiczny. Obiekty, które są wrośnięte w sposób materialny w tkankę kulturową urbanizacji powinny podlegać bardzo szczególnemu namysłowi, szczególnej rozwadze przy ich przekształcaniu – zaznaczył Olgierd Dziekoński Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP . Dodał również, ze nie zawsze obiekty zabytkowe mogą być obiektami muzealnymi, ale muszą przyjmować inne funkcje, funkcje współczesnego życia społecznego i gospodarczego. - I to zderzenie nowoczesnych potrzeb użytkowych ze starą formą materialna stwarza pewnego rodzaju napięcie, które jest po pierwsze napięciem intelektualnym, twórczym dla tych, którzy ten obiekt przebudowywują, ale również stwarza naturalne napięcie społeczne pomiędzy tymi, którzy przyzwyczajeni są do funkcjonowania tego obiektu w tkance życia społecznego i tymi, którzy widzą potrzebę, konieczność przebudowy i zmiany funkcjonowania tego obiektu po to, aby on mógł w sposób zrewitalizowany służyć znowu społeczności na rzecz której powinien działać. Wydaje się, że ten wymiar rewitalizacji o którym mówimy bardzo często (…) jest jedynie zewnętrznym, materialnym wyrazem tego procesu dostosowywania obiektów do nowych czasów, nowych wyzwań, nowych potrzeb. To jest bardzo trudna kwestia, która z jednej strony wymaga pewnego kompromisu, szczególnie ze strony służb konserwatorskich, ale również intelektualnej zdolności do takiego zaproponowania kompromisu, w której wszystkie strony mają poczucie sukcesu, wygranej. Bardzo trudna kwestia. Ta kwestia rewitalizacji tylko wtedy może być uwieńczona akceptacją społeczną, powodzeniem projektu, kiedy jest przez wszystkich przyjmowana jako wzajemny sukces. Dziekoński zaznaczył również, że trzeba przeprowadzić edukację społeczną, w której społeczeństwo może zaakceptować nową formułę funkcjonowania obiektu, ale też nową formułę kształtu materialnego i mogą to być między innymi konsultacje społeczne.

- Chcemy, żeby polskie miasta do 2020 roku stały się bardziej konkurencyjne, zwarte i zrównoważone. Chodzi o to, aby nie rozlewały się chaotycznie zagarniając cenne obszary przyrodnicze i powodując rosnące koszty ich utrzymania - mówił wiceminister infrastruktury i rozwoju Paweł Orłowski. Dodał, że rewitalizacja ma prowadzić do poprawy jakości życia mieszkańców, zwiększenia atrakcyjności i funkcjonalności przestrzeni ośrodków miejskich, przy jednoczesnym zachowaniu dziedzictwa kulturowego. Podkreślił, że Krajowa Polityka Miejska wskazuje na potrzebę łączenia działań rewitalizacyjnych z ochroną zabytków, aby tam gdzie to zasadne, diagnoza konserwatorska, zawierająca ocenę krajobrazu kulturowego, stała się obowiązkowym elementem programu rewitalizacji. - Jednocześnie, konserwatorzy jako organy ochrony zabytków, powinni wspierać działania rewitalizacyjne przez niezbędną pieczę konserwatorską oraz wsparcie merytoryczne - dodał. Przypomniał też, że projekt Krajowej Polityki Miejskiej wkrótce będzie przedmiotem formalnych konsultacji publicznych oraz międzyresortowych uzgodnień.
W swoim wystąpieniu wiceminister Orłowski odniósł się także do Narodowego Planu Rewitalizacji i wskazał, że w trakcie przygotowania tego dokumentu resort infrastruktury i rozwoju zainicjował współpracę z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego ukierunkowaną na zwiększenie znaczenia ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w działaniach rewitalizacyjnych. - Jest to związane z potrzebą sprawniejszej współpracy wielu podmiotów w realizacji inwestycji związanych z ochroną, modernizacją lub przekształcaniem obiektów zabytkowych w obszarach rewitalizacji - mówił.

- O polskim krajobrazie trzeba myśleć w sposób spójny, planowy i systemowy, bo bez tego, jeśli mamy szereg różnych ustaw, który nie tworzą mechanizmów do właściwej ochrony i zagospodarowania tego krajobrazu to mamy to, co widać. Ten nieład przestrzenny da się zauważyć i ważne jest to, aby środowiska zarówno architektów, projektantów, konserwatorów zabytków, środowiska miłośników zabytków, urbanistów, żeby te środowiska podjęły współpracę i dyskusję na temat, w jaki sposób te zmiany przeprowadzić. Należy też zadać pytanie, czy da się usunąć to, co zepsuto, bo często są to zmiany nieodwracalne – powiedział Rafał Nadolny, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. - To spotkanie jest płaszczyzną do dyskusji, debaty, w jaki sposób zabytki zachowywać, a jednocześnie je rewitalizować, znajdować dla nich nowe funkcje. To jest ważne. Często obiekt, który jest nieużytkowany, zaniedbany znika. Znalezienie funkcji, która często jest już inna niż ta, która miał pierwotnie jest elementem kompromisu, który w drodze wielu negocjacji musimy z właścicielem wypracowywać - dodał.

Pierwszego dnia była mowa m.in. o ogrodzie XXI wieku w Łazienkach, projekcie Muzeum Polskiej Wódki w Koneserze, projekcie rewitalizacji dawnej fabryki Norblin przy ul. Żelaznej w Warszawie, prezentowano udane rewitalizacje obiektów zabytkowych w województwie lubuskim. Podczas drugiego dnia mówiono o rewitalizacji w ujęciu makro. Omawiano m.in. rewitalizację terenów kolejowych, formy ochrony dziedzictwa przemysłowego, czy rewitalizację zabytkowych obiektów Krakowa.

Podczas konferencji przedstawiono również plansze, które są efektem kilkudniowej współpracy studentów Wydziału Architektury PW oraz studentów Wydziału Technologii Drewna SGGW w Warszawie, zrealizowanej podczas czerwcowych Warsztatów Architektury Drewnianej w Otwocku i w Józefowie. Omówiono wyniki warsztatów oraz odbyła się wystawa plansz.

Konferencję zorganizował Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków i Instytut Zrównoważonej Przestrzeni pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Materiały video z konferencji znajdują się tutaj.