Modernistyczny dom wielorodzinny przy ul. Walecznych 12 w Warszawie zabytkiem

piątek, 20 stycznia 2017 16:00

Barbara Jezierska – Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podpisała decyzję o wpisie do rejestru zabytków domu wielorodzinnego Krzymuskich, wzniesionego w l. 1934-37 z uwagi na zachowane wartości artystyczne i naukowe.

Postępowanie wszczęto po rozpatrzeniu wniosku Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział Warszawa oraz Stowarzyszenia ŁADna Kępa.

Obiekt jest położony w obrębie układu urbanistycznego Saskiej Kępy, wpisanego do rejestru zabytków nieruchomych decyzją z 2 kwietnia 1979 r. Stanowi także komponent zabytkowego zespołu budowlanego Saskiej Kępy.

Dom wielorodzinny był inwestycją Heleny i Ludwika Krzymuskich. Mieszkający w Chorzowie inżynier Ludwik Karol Krzymuski zajmował wysokie stanowisko w polsko-francuskiej spółce węglowej Skarboferm, dzierżawiącej państwowe kopalnie i zakłady na terenie Górnego Śląska.

Powstał w latach 1934-37 według zachowanego projektu Heleny i Szymona Syrkusów. Starannie przemyślany projekt architektów opiera się na racjonalnej kompozycji prostopadłościennej bryły, kryjącej na każdej kondygnacji przejrzyście i funkcjonalnie urządzone wnętrza.

Dom przy ul. Walecznych 12 stanowi ilustrację zasad modernistycznej architektury, sformułowanych przez le Corbusiera, z którym Syrkusowie utrzymywali częste kontakty zawodowe. Zasady te uwidaczniają się w zastosowaniu słupów ze zbrojonego betonu jako strukturalnych podpór, swobodnej kompozycji elewacji z długimi, nieprzerwanymi wstęgami horyzontalnych okien oraz otwartymi tarasami obustronnie ulokowanymi na dachu. Gładko otynkowane białe elewacje skontrastowano z klinkierową, ciemnobrązową okładziną przyziemia. Od wschodu sylwetę domu urozmaicają żelbetowe i metalowe słupy pergoli w obrębie tarasów. Jest wzorcowym przykładem rozwiązania domu wielorodzinnego.

Obiekt zachował nieprzekształconą formę architektoniczną i niemal niezmodyfikowany układ przestrzenny. Przetrwały liczne elementy wystroju i wyposażenia: przede wszystkim schody wykończone drewnianą okładziną, ograniczone balustradą z płyty fornirowanej dębem na słupkach stalowych, zespół oryginalnych płytowych drzwi do mieszkań, opatrzonych kulistymi, mosiężnymi gałkami, jak również przykłady oryginalnego wyposażenia i aranżacji mieszkań.

Podczas działań wojennych, prawdopodobnie już w 1939 roku, budynek uległ nieznacznym uszkodzeniom wskutek ostrzału (widoczne do dziś przestrzeliny balustrady schodów).

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.