Aktualności

Start / Archiwum aktualności - przegląd

Nowy wpis na Mazowszu

wtorek, 27 lutego 2024 11:48

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków budynek kolejowy w Bieli w gminie Siedlce.

Obiekt wzniesiono około 1906-1907 roku, w związku z budową bofogojskiej linii kolejowej, z przeznaczeniem na dom dla pracowników kolei odpowiedzialnych za utrzymanie infrastruktury na wyznaczonym odcinku. Architektem był Bazyli Myszak, z którym współpracował Piotr Wyszyński — kreślarz, autor dokumentacji. Zamieszkiwany był do 2004 roku. To drewniana koszarka na planie prostokąta z niewielkim ryzalitem, parterowa, z nieużytkowym poddaszem. Wzniesiona na podmurówce z czerwonej cegły, kryta dachem naczółkowym z eternitu falistego, z pięcioma, zachowanymi ceglanymi kominami w połaciach.

Koszarka w wysokim stopniu zachowała autentyczną substancję materialną i pierwotną formę. Niezmienione są podstawowe cechy jej architektury: gabaryty bryły, wystrój elewacji, system kominowy oraz układ wnętrza. Obiekt posiada samoistne wartości artystyczne wyrażające się w czytelnej bryle o trafnych proporcjach, a także w przemyślanym układzie elementów tworzących estetycznie oddziałującą dekorację snycerską. O indywidualnym wyrazie artystycznym domu decyduje w dużej mierze wystrój jego elewacji.

Budynek odzwierciedla w swojej materialnej strukturze przestrzennej historyczny charakter i funkcje. Jest przykładem mieszkalnego budynku kolejowego z początku XX wieku. Stanowi nieliczny przykład drewnianej zabudowy kolejowej z tego czasu, która w przeważającej części przestała istnieć lub straciła swój pierwotny wygląd, czym reprezentuje wartości historyczne oraz naukowe. Historyczny kontekst istnienia obiektu stanowi źródło do badań nad lokalnym budownictwem kolejowym.

Powstała w okresie zaboru koszarka wzniesiona została w nawiązaniu do stylistyki rosyjskiego, nieoficjalnego stylu narodowego, którego architekci skupili się na odrodzeniu budownictwa drewnianego o bogatej ornamentyce. Obiekt zachowany w niemal niezmienionym stanie, posiada wartości artystyczne, naukowe i historyczne jako materialny dokument dziejów kolei w Polsce.

Pensjonat Przedwiośnie w rejestrze zabytków

wtorek, 20 lutego 2024 11:51

Prof. Jakub Lewicki, wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek dawnego pensjonatu „Przedwiośnie" wraz z terenem posesji, w Podkowa Leśna przy ul. Parkowej 21. Postępowanie w tej sprawie wszczęto z urzędu.

Pensjonat „Przedwiośnie" razem z znajdującym się na sąsiedniej działce pensjonatem „Jókawa" wzniesiony został w 1928 r. według projektu architekta Rzepeckiego. Nieruchomość należy do pierwszych stu domów wybudowanych w Podkowie Leśnej do 1930 r. Pierwotnie był przeznaczony na pensjonat letni. Dom do 1968 r. należał do fundatora Michała Walkowskiego, odziedziczony został następnie przez Mieczysława Radowickiego i Stanisława Felta. W 1974 r. połowę domu należącą do Radowickiego wykupił Leon Tokarski, zaś drugą połowę w 1968 r. zakupiła Joanna Bryzek. W chwili obecnej willa znajduje się w posiadaniu właścicieli prywatnych.

Budynek wzniesiony jest w charakterystycznym dla drewnianych obiektów letniskowych, eklektycznym, malowniczym stylu z elementami architektury dworkowej, a także zakopiańskiej. Willa założona została na nieregularnym planie, zbliżonym do czworoboku, uatrakcyjnionym aneksami, podcięciami i werandą. Bryła jest zróżnicowana.

Dawny pensjonat stanowi cenny relikt budownictwa letniskowego Podkowy Leśnej o cechach budownictwa podhalańskiego z elementami secesji. Budynek wyróżnia się wysokimi walorami architektonicznymi, na które składają się m.in. indywidualnie zaprojektowana bryła urozmaicona podcieniami, werandami i dachem z facjatami, starannie opracowanym drewnianym detalem architektonicznym nawiązującym do architektury ludowej. Na walory artystyczne obiektu składają się ponadto zróżnicowane motywy zdobnicze.

Szczególna wartość willi wynika również z zachowania w bardzo dużym stopniu i dobrym stanie oryginalnej substancji i formy architektonicznej wraz z pierwotnym układem pomieszczeń, detalami wystroju elewacji, przykładami stolarki drzwiowej oraz elementami wyposażenia obejmującymi m.in. klatkę schodową, piec kaflowy, drewniane podłogi i szalunki ścian.

Nieruchomość posiada również walory historyczne naukowe jako cenny relikt zagospodarowania Podkowy Leśnej pochodzący z pierwszej fazy jej dynamicznej zabudowy w okresie tworzenia miasta ogrodu oraz świadectwo letniskowej przeszłości miejscowości. Historia obiektu odzwierciedla również przemiany społeczne i historyczne wpływające na charakter Podkowy Leśnej.

Budynek jest również świadectwem rozwiązań kompozycyjnych i stylistycznych stosowanych u schyłku lat 30. XX w. w letniskowym budownictwie drewnianym, będącym jednym z charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego podwarszawskich miejscowości.

Praska kamienica w rejestrze

piątek, 16 lutego 2024 11:09

Prof. Jakub Lewicki, wpisał do rejestru zabytku nieruchomych województwa mazowieckiego kamienice frontową wraz z zespołem oficyn w Warszawie przy ul. Brzeskiej 15/17. Postępowanie zostało przeprowadzone na wniosek stowarzyszenia – Towarzystwo Przyjaciół Pragi.
Kamienica znajduje się w zachodniej pierzei ulicy, w rejonie Bazaru Różyckiego. W XIX w. na terenie posesji znajdowała się zabudowa drewniana. Pod koniec XIX w. wzniesiono na niej murowaną kamienicę frontową z bocznymi oficynami. Budynek wzniesiony został dla Menaeherna i Arona Kaliszów. W 1910 r. należała do Abrama Grauberga, następnie od 1928 r. do Piotra Cybulskskiego. Kamienica miała charakter mieszkalno-użytkowy, do 1939 r. mieściły się w niej m.in. oddział Miejskich Zakładów Zaopatrywania Warszawy sprzedający węgiel opałowy, skład spożywczy Skarżyńskiego, piekarnia Rocha Szajko oraz Wolfa Haftki, herbaciarnia i kawiarnia Dawida Mendżyrzyckiego.
Ponadto w budynku mieściła się żydowska biblioteka im. Pereca. Zabudowa bez większych zniszczeń przetrwała wojnę światową, lata zaniedbań doprowadziły do usunięcia części wystroju elewacji i wnętrz. Po II wojnie światowej przeszła na własność Skarbu Państwa. W latach 60. mieściła się pod tym adresem hurtownia galanterii konfekcyjnej. Po 2005 r. rozebrano wolnostojąca oficynę poprzeczną.
Kamienica stanowi jeden z najstarszych przykładów zabudowy ulicy z niezwykle bogatym wystrojem architektonicznym elewacji oraz oryginalnymi elementami. Gabaryty budynku oraz charakter zabudowy są typowe dla zabudowy miejskiej z przełomu XIX i XX w. Elementem wyróżniającym jest dekoracja czerpiąca z architektury klasycznej, z charakterystyczną gradacją rozwiązań stylistycznych. Zróżnicowany i bogaty detal architektoniczny, wprost odnoszący się do rozwiązań historycznych.
Nośnikiem wartości artystycznych są wnętrza kamienicy, z wyraźnym podziałem na reprezentacyjną, główną klatkę schodową, o częściowo zachowanym neorenesansowym wystroju snycerskim z aplikacjami na policzkach schodów, oraz znacznie skromniejszymi bocznymi klatkami schodowymi w oficynach, których standard dostosowano do zamożności pierwszych mieszkańców budynku. W każdej z nich zachowały się pozostałości zabudowy w formie komórek lokatorskich. Pomimo powojennych przekształceń i modernizacji w wielu lokalach zachowały się przykłady oryginalnej stolarki drzwiowej, a w budynku głównym także supraporty oraz posadzki taflowe.
Walor historyczny budynku, ściśle jest związany z historią Pragi oraz jej wielokulturowych mieszkańców. W kamienicy mieściły się liczne lokale użytkowe — sklepy, składy, które kontynuowały swoją działalność także po Il wojnie światowej.
Jak podkreślono we wniosku organizacji społecznej „omawiany zespół obiektów stanowi wyjątkowy dość dobrze zachowany przykład zabudowy miejskiej z przełomu XIX/XX w. We wnętrzach obiektów zachowało się wiele elementów z pierwotnego wyposażenia i wystroju dający precyzyjny obraz ówczesnej kultury materialnej i mieszkańców. Obiekty są świadectwem minionej epoki”.