Kolejny wpis na Saskiej Kępie

poniedziałek, 16 października 2017 13:00

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków domu wielorodzinnego rodziny Wolframów, wzniesionego w l. 1936-1937, według projektu Maksymiliana Goldberga i Hipolita Rutkowskiego, położonego w Warszawie przy ul. Bajońskiej 2 i Paryskiej 3, z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe.

Dom wielorodzinny wzniesiono na posesjach należących do Karola Edmunda Wolframa oraz Anatola Lothe. Jednak już we wrześniu 1936 r. część północną odkupiła od współinwestora Maria Paulina Wolfram, żona Karola Wolframa. Na każdej z działek w l. 1936-37 powstały dwa wizualnie zespolone segmenty o wspólnej ścianie szczytowej, składające się na wielorodzinny dom czynszowy. Zachował się oryginalny projekt części północnej, sygnowany przez Goldberga i Rutkowskiego.

Obecność Wolframów w Warszawie datuje się już od XVII wieku, gdy jako pierwsi osadnicy holenderscy zasiedlali podmokłe tereny Saskiej Kępy. Trwale związani z tymi terenami, dysponowali gruntami zarówno na Saskiej Kępie, jak i w obrębie pobliskiego Gocławia, zaś w okresie międzywojennym wraz z kształtowaniem się nowoczesnej dzielnicy mieszkaniowej dokonywali stopniowej parcelacji swych dóbr zlokalizowanych głownie w rejonie ulic Bajońskiej, Wersalskiej i Genewskiej. Sam Karol Edmund Wolfram brał udział w opracowaniu planu przestrzennego dzielnicy, inicjując jednocześnie meliorację tutejszych terenów, realizowaną przez powołaną w tym celu Spółkę Wodną Obwodu Wawerskiego.

Budynek przy ul. Bajońskiej 2 i Paryskiej 3 jest przykładem nowoczesnego wielorodzinnego domu czynszowego, o starannie przemyślanej formie i układzie przestrzennym. Architekci wykazali się pełnym inwencji potraktowaniem materii budowlanej i w sposób twórczy rozwinęli z pozoru prostą, trzykondygnacjową bryłę, wpisaną w podłużną działkę, zręcznie przełamując jej jednostajność szeregiem dyskretnych zabiegów formalnych. Realizacja wpisuje się w stylistykę tzw. „miękkiego” czy umiarkowanego funkcjonalizmu lat 30. XX w., którą cechowało odejście od ściśle racjonalnej formuły, na rzecz większego uplastycznienia form. Uwidaczniało się to w stosowaniu okładzin elewacyjnych, płynnych linii i ożywiających bryłę akcentów, a trendy te znalazły wyraz w wielu realizacjach duetu Goldberg-Rutkowski, licznie reprezentowanych także w rejonie Saskiej Kępy. Wyrazisty rys sylwetki budynku stanowią ekspresyjnie rozwiązane partie narożne południowej elewacji z charakterystycznymi opływowymi ścianami, narożną loggią i podcięciem w poziomie parteru. Równie prosty, lecz efektowny element stanowi widoczny od zachodu nadwieszony wykusz klatki schodowej z wklęsłą ścianą frontową. Całość wykończono okładziną z prefabrykowanych tynkowanych płytek w kolorze piaskowym, skontrastowaną z pasem brązowego klinkieru w cokole. Warto wspomnieć także o wnętrzach ze schodami oblicowanymi żółtawym szlifowanym lastrykiem, zestrojonym kolorystycznie z mosiężnymi balustradami prętowymi i z zachowaną oryginalną stolarką drzwiową.

Dom Wolframów jako obiekt o indywidualnych rozwiązaniach plastycznych, dobrze ilustruje trendy architektoniczne zyskujące popularność w l. 30. XX wieku, jak również rozwiązania projektowe charakterystyczne dla spółki Goldberg-Rutkowski, co świadczy o wartościach naukowych budynku, jako reprezentatywnego przykładu architektury warszawskiej, zaś związek z niezwykle zasłużonym dla dzielnicy Karolem Edmundem Wolframem świadczy dodatkowo o wartościach historycznych domu, jako materialnego śladu rozległej działalności fundatora. Z kolei artystyczne walory budynku wynikają z formy architektonicznej, wyróżniającej się na tle zabudowy dzielnicy swym indywidualnym wyrazem.

O wpis wnioskowały organizacje społeczne: Stowarzyszenie ŁADna Kępa i Towarzystwo Opieki nad Zabytkami - Oddział w Warszawie.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.