Willa „Irenka” w Józefowie w rejestrze zabytków

środa, 10 lipca 2019 13:53

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków willi „Irenka”, zlokalizowanej przy ul. Zielonej 1 w Józefowie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Obiekt powstał ok. 1900 r. jako dom letniskowy. Jego pierwszym właścicielem był nieznany z nazwiska oficer carski. Willa „Irenka” jest cennym przykładem charakterystycznej dla Józefowa historycznej zabudowy letniskowej. Posiada indywidualny wyraz artystyczny, o czym decyduje urozmaicona, starannie zaprojektowana bryła budynku, relacje między korpusem głównym a wykuszami i werandami, a także bogaty, wykonany różnorodnymi technikami detal architektoniczny. Budynek wyróżnia się bogatą dekoracją snycerską o jednorodnej stylistyce i wysokim poziomie wykonawstwa. Po stronach północno-zachodniej i południowo-zachodniej znajdują się dwie bliźniacze, zadaszone werandy o bardzo bogatym detalu architektonicznym. Nad werandami umiejscowione są dwa identyczne balkony, zaopatrzone w ozdobne, kute balustrady oraz masywne karnisze zakończone rozetkami. Na zewnątrz budynku widoczne są liczne, dobrze zachowane, dekoracyjne elementy drewniane, takie jak: wycinane, profilowane wiatrownice i miecze pod okapem wypełnione ażurowo wyciętymi płycinami, profilowane brzegi i wycinane końcówki dolne pionowych szalunków, ażurowe i złożone z różnego rodzaju krzywików dekoracje szczytów, czy profilowane, żłobione węgły. Na wyjątkową uwagę zasługują ażurowe ornamenty dwóch bliźniaczych werand z motywami roślinnymi (kwiaty lilii, pnące się liście) i geometrycznymi (m.in. gwiazdy), toczone wazony i zwisające gałki w podcieniu, różnorodnie sfazowane poręcze pełnych balustrad ujętych profilowanymi listwami oraz wieńcząca jedno z zadaszeń iglica. Wszystkie oryginalne okna ościeżnicowe pojedyncze oraz podwójne są zachowane wraz z zamkami, okuciami i haczykami, a także z malowanymi na zielono ościeżnicami i drewnianymi parapetami z zaokrąglonymi narożnikami, profilowanymi brzegami i wspornikami w formie profilowanych konsolek. Na parterze zachowały się oryginalne kraty wraz z mechanizmami zamykania i otwierania. W pomieszczeniach na parterze znajdują się dwa przechodzące przez ściany piece ze sztukateryjnymi dekoracjami, m.in. z motywem anioła i kutymi, ozdobnymi drzwiczkami. Zachowały się oryginalne podłogi deskowe i parkiety dębowe. Dwubiegowe powrotne schody klatki schodowej z podestem są również drewniane, policzki poniżej silnie wysuniętych, profilowanych nosków stopni dekorowane są snycersko. Kuta balustrada zaprojektowana została w stylu kandelabrowym (tralki wzorowane na kształcie świecznika ułożone są naprzemiennie ze spiralnie skręconymi) z drewnianym pochwytem. Na piętrze tralki są proste o kwadratowym przekroju oraz profilowane z dzbanuszkami, gałkami i obręczami.

Willa posiada także wartości historyczne i stanowi świadectwo przemian urbanistycznych, wynikających z rozwijającego się ruchu budowlanego podwarszawskich miejscowości letniskowych wzdłuż linii Kolei Nadwiślańskiej. Ponadto, przedmiotowy budynek jest przykładem drewnianej zabudowy willowej w Józefowie, bez większych przekształceń zewnętrznych i wewnętrznych, o zachowanej w wysokim stopniu pierwotnej substancji budowlanej.

Istotnym uzupełnieniem walorów architektonicznych budynku jest otaczający go teren. Posesja, na której została posadowiona willa posiada kształt i formę zagospodarowania zbliżoną do pierwotnej, a tym samym stanowi element historycznej koncepcji przestrzennej obejmującej wolnostojącą zabudowę drewnianą w środkowej części działki w otoczeniu zieleni i drzew. Nie bez znaczenia pozostaje więc różnorodność i bogactwo porastającej działkę roślinności, będącej cennym uzupełnieniem zabudowy o charakterze letniskowym.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >