Układ urbanistyczny Mariensztatu został wpisany do rejestru zabytków. Taką decyzję w dniu 12 sierpnia 2009 r. podjęła Barbara Jezierska Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Granice układu urbanistycznego objętego ochroną konserwatorską przebiegają od północy wzdłuż ulicy Nowy Zjazd (z jej wyłączeniem), od wschodu wzdłuż ulicy Dobrej (z jej wyłączeniem), od południa wzdłuż podwórek ulicy Bednarskiej i od zachodu wzdłuż linii dawnych murów miejskich.

Mariensztat wybudowany został w latach 1948-1955 według projektu architektów Zygmunta Stępińskiego oraz Józefa Sigalina. Mariensztat był pierwszym wzniesionym po wojnie osiedlem mieszkaniowym w stolicy. Stanowi on swoiste połączenie koncepcji nowoczesnego osiedla mieszkaniowego z ideą swobodnego nawiązywania do form historycznych. W latach 50-tych wobec ogromnych zniszczeń najbardziej reprezentacyjnych części Warszawy, Mariensztat stał się salonem miasta. Na Mariensztacie toczyło się życie kulturalne w stolicy.

Obszar dzisiejszego Mariensztatu mimo, że nie wchodził w obręb murów miejskich, już od czasów lokacji Warszawy pełnił ważną funkcję komunikacyjną dla miasta. Obszar ten pełnił również rolę zaplecza gospodarczego dla Zamku Królewskiego. Od XVII w. aż do wybuchu II wojny światowej Mariensztat był intensywnie zabudowywany. Mieściły się tu różne hotele, zajazdy oraz obiekty obsługujące ruch na rzece. Bardzo dynamicznie rozwijał się handel skupiony głównie na utworzonym w 1847 roku rynku i w jego okolicach. Należy podkreślić, że na Mariensztacie przed 1939 rokiem stanęły budynki będące dziełami najwybitniejszych ówczesnych architektów, m.in. Antoniego Corazziego, Szymona Bogumiła Zuga, Alfonsa Kropiwnickiego, czy Fryderyka Alberta Lessela (autorzy zabudowy ulicy Bednarskiej). W czasie II wojny światowej zniszczeniu uległa większość zabudowy na terenie dzielnicy. Ocalały kamienice w górnym biegu ul. Bednarskiej  oraz część zabudowy ul. Mariensztat i ul. Białoskórniczej.

Monika Dziekan
Rzecznik MW Konserwatora Zabytków