Kolejna warszawska kamienica trafiła do rejestru zabytków

czwartek, 04 czerwca 2020 08:57

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicę Kiersnowskich, położoną przy ul. Brackiej 18 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe obiektu.

Posesja przy ul. Brackiej 18 o numerze hipotecznym 1265C została wydzielona w 1865 r. W 1905 r. właścicielką działki stała się Eugenia Kiersnowska (z domu Sariusz Kars-Bonin Sławianowska) i jej córka Zofia Kiersnowska, a w 1908 r. nieruchomość podzielono między córki Eugenii: Jadwigę i Zofię. W 1922 r. udziały w nieruchomości nabył Bank dla Handlu i Przemysłu w Warszawie.

Zabudowa posesji wznoszona była etapowo. Pierwsze budynki w głębi działki, zachowane do chwili obecnej jako oficyna poprzeczna i boczne, stanęły u schyłku XIX w., gdy właścicielką parceli była Mirosława Kaszewska. Podwórze od strony ul. Brackiej wypełniał wówczas owalny zieleniec z fontanną. W budynku mieściła się prywatna żeńska szkoła Henryki Czarnockiej. Od 1896 r. prowadziła ją Jadwiga Kotwicka, a przed 1906 r. w budynku mieściła się żeńska pensja Bronisławy Jastrzębowskiej. W latach 1910-1915 w budynku oficyny funkcjonowało gimnazjum im. Stanisława Kostki, a w okresie międzywojennym gimnazjum męskie i szkoła podstawowa Ludwika Lorenza. U schyłku XIX w. gmach szkoły został przysłonięty budynkiem frontowym. Kamienica główna powstała w 1898 r. według projektu architekta Edwarda Augusta Lilpopa. Pierwotnie była ona czteropiętrowa, ale w 1900 r. została nadbudowana według projektu Teofila Wiśniewskiego. Kamienica mieściła obszerne mieszkania i sklepy z okazałymi witrynami. Podczas powstania warszawskiego budynek główny został uszkodzony i częściowo wypalony (powojenne orzeczenie określało stopień zniszczeń na ok. 40%), zachował się jednak niemal niezmieniony wygląd fasady. Znaczniejszym uszkodzeniom uległy prawie całkowicie wypalone oficyny. Przy wejściu do oficyny poprzecznej umieszczona jest tablica upamiętniająca członków-pracowników spółdzielni pracy „Spólnota”, którzy w latach 1939-1945 polegli w walce z okupantem. W budynku Zofia Babińska – uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, prowadziła do 1949 r. pensjonat, w którym schronienie znalazło wiele osób żydowskiego pochodzenia.

Kamienica przy ul. Brackiej 18 stanowi obiekt o indywidualnym wyrazie artystycznym, bogatym repertuarze rozwiązań stylistycznych i funkcjonalnych oraz wysokim standardzie wykończenia i znacznym poziomie zachowania oryginalnej substancji zabytkowej. Jest to jedna z najcenniejszych historycznych realizacji mieszkaniowych na terenie całej ulicy Brackiej, wyróżniająca się nie tylko jakością rozwiązań zdobniczych ale też skalą i wysokością zabudowy, a jednocześnie jedna z lepiej zachowanych kamienic czynszowych o dziewiętnastowiecznym rodowodzie na terenie śródmieścia Warszawy.

Na walory artystyczne kamienicy składa się przede wszystkim bogaty repertuar zastosowanych motywów zdobniczych oraz detali architektonicznych (m.in. profilowany cokół, boniowania o różnej głębokości, wielostopniowe gzymsy, kostkowania, profilowane obramienia okien i konsole z bogatą dekoracją rzeźbiarską złożoną z motywów roślinnych, wolut i festonów, wspierające wykusze o zaokrąglonych i profilowanych narożnikach i płyty balkonowe zdobione od spodu ozdobnymi płycinami o zróżnicowanym rysunku, dekoracyjne kute i murowane bariery balkonowe, wsparte na bazach pilastry z rozbudowanymi jońskimi kapitelami, półowalne frontony nad wykuszami jak i nad gzymsem koronującym, kartusze herbowe) oraz zachowane elementy wyposażenia wnętrz (m.in. bardzo bogate sztukaterie w klatkach schodowych, holach, przejściu bramnym i mieszkaniach, drewniane, terakotowe i ceramiczne posadzki o różnych kolorach i wzorach, zdobiona stolarka drzwiowa, mosiężne dzwonki do mieszkań, kute balustrady schodów, piece kaflowe).

Kamienica o tak wyjątkowym charakterze posiada ponadto istotne walory naukowe jako przedmiot badań przemian stylistycznych i funkcjonalnych tradycyjnego budownictwa mieszkaniowego obszaru śródmieścia oraz rozwoju rzemiosła artystycznego i technik budowlanych. Tradycyjny układ budynku połączony został ponadto z nowoczesnymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi oraz funkcjonalnymi (m. in. stropy ogniotrwałe, windy, dzwonki elektryczne do lokali). Kamienica stanowi również wartościowy dokument działalności projektowej cenionego, polskiego architekta Edwarda Lilpopa (1844–1911), który odznaczył się również na polu działalności społecznej i organizacyjnej.

< Poprzednia		Następna >