Kolejna praska fabryka trafiła do rejestru zabytków

środa, 25 listopada 2020 10:07

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego historycznego zespołu budowlanego dawnych fabryk Koronek i Haftów Adolfa Pypke oraz Armatur i Wyrobów Blacharskich Karola Junga i Ludwika Barwicha, składającego się z oficyny poprzecznej i budynku fabryki, położonych przy ulicy Inżynierskiej 5A i 5B w Warszawie z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe. Postępowanie przeprowadzone zostało na wniosek Towarzystwa Przyjaciół Pragi.

Duża posesja przy ul. Inżynierskiej, należała w początkach XX w. do braci Jungów: Karola, Henryka i Aleksandra, została podzielona ok. 1900 roku. Karol i Henryk byli też założycielami fabryki wyrobów blacharskich produkującej m.in. wanny, urządzenia kąpielowe, obróbki blacharskie i rynny. Obok funkcjonował drugi zakład – założona w 1892 r. odlewnia metali połączona z niklownią. Te z kolei były własnością braci Aleksandra i Henryka Jungów oraz Ludwika Barwicha. Od 1932 do 1933 r. działała tu spółka kierowana przez inżynierów Antoniego Kocjana i Jerzego Wędrychowskiego o nazwie Warsztaty Szybowcowe w Warszawie. W warsztatach powstał prototyp szybowca szkolnego konstrukcji drewnianej. Powstał tu również prototyp szybowca „Komar”. W 1938 r. na terenie działała także Fabryka Koronek i Haftów Adolfa Pypke. W zakładzie wyposażonym w silnik elektryczny pracowało 36 pracowników. Po wojnie w oficynie Fabryki Koronek funkcjonowała Odzieżowa Spółdzielnia Pracy „Mazowszanka”.

Historyczny zespół budowlany dawnych fabryk Koronek i Haftów Adolfa Pypke, Armatur i Wyrobów Blacharskich Karola Junga i Ludwika Barwicha znajduje się w południowej części dzielnicy Praga-Północ. Posadowiony jest na tyłach frontowego budynku mieszkalnego przy ul. Inżynierskiej 5, wybudowanego po II wojnie światowej na niezabudowanej dotąd części posesji. Dostęp do zabudowań fabrycznych możliwy jest jedynie poprzez znajdujące się w budynku frontowym przejście bramne. Budynki posadowione są na długiej, prostokątnej posesji. Zespół składa się z poprzecznej oficyny mieszkalnej Karola Junga rozciągającej się na całej szerokości działki oraz budynku pofabrycznego, ustawionego równolegle za nią.

Warto zabytkowa przedmiotowego zespołu zabudowy, głównie historyczna, wiąże się z działalnością dawnych fabryk Koronek i Haftów Adolfa Pypke oraz Armatur i Wyrobów Blacharskich Karola Junga i Ludwika Barwicha, a tym samym z przemysłową tradycją Pragi-Północ, a także z historią samych właścicieli fabryk: filantropów i przedsiębiorców aktywizujących rozwój ówczesnych przemysłowych części Warszawy, wspomagających też działania warszawskich organizacji społecznych. Karol Ludwik Barwich był członkiem oddziału zawodowego wykształcenia ślusarzy przy Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej w Warszawie. Budynek produkcyjny jest obecnie rzadkim przykładem występującej niegdyś często podwórzowej zabudowy fabrycznej, zaś oficyna poprzeczna posiada istotne wartości typologiczne dokumentując typ podwórzowej oficyny mieszkalnej charakterystyczny dla początku XX w., wzniesionej jako zaplecze mieszkalne budynku produkcyjnego. Choć wskazane budynki posiadają skromną stylistykę, jest ona jednocześnie reprezentatywna dla budownictwa z tego okresu, a tym samym może stanowić przedmiot badań nad charakterem i rozwojem budownictwa na terenie Pragi. Należy podkreślić również fakt zachowania rosyjskojęzycznego napisu pochodzącego sprzed 1915 r. na elewacji budynku pofabrycznego, stanowiące świadectwo procesów rusyfikacyjnych na terenie Warszawy i cenny dokument przemian historycznych.

< Poprzednia		Następna >