Układ urbanistyczny Nowego Miasta wraz z otoczeniem został wpisany do rejestru zabytków
– taką decyzję 30 września 2009 r. podjęła Barbara Jezierska Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Granice zabytkowego układu urbanistycznego Nowego Miasta określono w sposób następujący od strony północnej – wzdłuż ulicy Wojtowskiej oraz części ulicy Konwiktorskiej, od ulicy Zakroczymskiej do ulicy Fondamińskiego, od strony wschodniej - wzdłuż ulicy Wybrzeże Gdańskie, od strony południowej - wzdłuż murów Starego Miasta, a od strony zachodniej  - ulicą Fondamińskiego, Koźlą obejmując także obszar w rejonie ulic Świętojerskiej, Miodowej i Długiej.
Nowe Miasto zostało odbudowane w latach 1945-1960 pod kierunkiem Mieczysława Kuzmy. Odbudowę przeprowadzono z zachowaniem współzależności pomiędzy odtworzeniem stanu przedwojennego, a przebudową i modernizacją zabudowy podporządkowanej nowej strukturze funkcjonalnej miasta. Kamienicom nadano najczęściej klasycystyczny wygląd, świątynie i pałace zaś odbudowano. Bloki zabudowy rozluźniono od strony podwórzy, jednocześnie utrzymując historyczną sieć uliczną.

Decydującym kryterium o wpisie do rejestru zabytków układu urbanistycznego Nowego Miasta jest chęć ochrony powojennego zagospodarowania o historycznej formie, która to jest twórczą interpretacją stanu przedwojennego. Jako obszar otoczenia wskazano tereny pomiędzy ulicami Franciszkańską i Konwiktorską oraz tereny nadwiślane. Objęcie ochroną tych obszarów ma na celu ochronę obszaru zabytkowego poprzez racjonalną politykę przestrzenną, szczególnie w zakresie prowadzenia prac budowlanych, czy zachowania terenów zielonych.


Monika Dziekan
Rzecznik prasowy MW Konserwatora Zabytków