Budynek przy ulicy Grójeckiej 184 w rejestrze zabytków

środa, 16 sierpnia 2023 14:29

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek przy ul. Grójeckiej 184 w Warszawie. Decyzja uniemożliwi jego rozbiórkę i wzniesienie w tym miejscu współczesnej wysokiej zabudowy..Obiekt posiada wartości historyczne. W jego rejonie toczyły się walki związane z Powstaniem Warszawskim.

Budynek został wzniesiony w 1928 r., na działce należącej początkowo do Spółdzielni Mieszkaniowej „Ochota Robotnicza”, od 1928 r. stanowiącej własność Leona Konrada Wilmana. W 1935 r. kamienica została zakupiona przez Bank Gospodarstwa Krajowego, a następnie Tadeusza i Julię Kurowskich (1936). W czasie Il wojny światowej, budynek ostrzeliwany był przez wojska niemieckie. Prace remontowe w znacznie uszkodzonym budynku rozpoczęły się w 1946 r. i trwały do 1949 r. W 1955 r. nieruchomość została przejęta na własność Skarbu Państwa, wykorzystywany był początkowo na cele mieszkalne. Od 1975 r. został dostosowany na siedzibę hotelu robotniczego, następnie po 1980 r. na biurowiec. Mieściły się tam siedziby m.in. Warszawskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunalnego WARSBUD, Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Kanalizacyjnych, Gminna Gospodarka Komunalna Ochota. W 2017 r. budynek przekazany został spadkobiercom przedwojennych właścicieli. Obecnie pozostaje w rękach prywatnych.

Kamienica Brunona i Leona Wilmanów w lipcu 2012 r. została wpisana do gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy. Ponadto znajduje się na terenie objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego rejonu Szczęśliwic Południowych.

Przedmiotowa kamienica składa się z dwóch skrzydeł, o rzucie zbliżonym do litery „L”. Jest murowana, podpiwniczona, o czterech kondygnacjach nadziemnych i poddaszu użytkowym, przekryta dachem dwuspadowym, z niewielkimi tarasami. Detal architektoniczny ogranicza się do wysokiej strefy cokołowej, profilowanego gzymsu wieńczącego oraz schodkowej attyki w południowo-wschodnim narożniku. Wewnątrz zachowały się dwie klatki schodowe, historyczny układ funkcjonalno-przestrzenny został zatarty ze względu na dostosowanie budynku do funkcji biurowych.

Przed wpisem do rejestru MWKZ poprosił Narodowy Instytut Dziedzictwa o ocenę wartości zabytkowych. NID wskazał: „W przypadku przedmiotowego obiektu wartości zabytkowe budynku można określić jako typowy przykład i świadectwo historii dzielnicy i jej zabudowy z czasów międzywojennych. Zachowany wystrój elewacji od frontu nawiązuje do cech architektury modernistycznej. Budynek nie jest jednak dziełem prekursorskim ani wybitnym dziełem architektury, nie cechują go też znaczące wartości naukowe”.

Budynek zaprojektowany został na funkcje mieszkalne, jego projekt na tle ówczesnej zabudowy miasta pod względem formy architektonicznej jest dziełem reprezentatywnym świadczącym o ówczesnym poziomie życia co przekłada się na wartości naukowe kamienicy.

Wartości historyczne skupiają się na reprezentatywności budynku jako typowego przykładu architektury mieszkalnej na początku lat 30 XX w. — obiekt jest zachowanym przykładem zabudowy w tej części Ochoty. Stanowi dokument rozwoju przestrzennego i urbanistycznego dzielnicy. Ponadto posiada wartości historyczne jako niemy świadek historii. W rejonie tym toczyły się walki związane z Powstaniem Warszawskim, czego efektem były znacznej wielkości dziury w murach budynku po ostrzale. Kilometr dalej, na tej samej ulicy — Grójeckiej — znajduje się znacznej wielkości upamiętnienie działań wojennych — opracowany pełnoplastycznie Pomnik Barykady Września z 1979. Znane są wizerunki budynku z 1945 r., kiedy budynek nosi ślady znacznych zniszczeń. Kamienica przy ul. Grójeckiej 184 jako autentyczny obiekt stanowi cenny element lokalnej historii ulicy.

Kamienica posiada wartości artystyczne, które wyrażają się w skromnej, minimalistycznej estetyce. Na cofniętej części elewacji od ul. Grójeckie jest zlokalizowane wejście główne zaakcentowana symetrycznym szczytem. Składa się on z pięciu płaszczyzn — skrajne kontynuują lico elewacji, środkowe są cofnięte względem niej.

Budynek będący przykładem międzywojennej zabudowy tej części miasta jest udokumentowany na fotografiach archiwalnych ukazujących zniszczenia wojenne. Zachowanie budynku wraz z jego powojenną odbudową przy zachowanych materiałach świadczących o pożodze wojennej przekładają się na znaczne wartości historyczne kamienicy.

W ocenie MWKZ ochrona w ramach GEZ jest zbyt słaba w kontekście złego stanu i czytelnego podziału wnętrz. Mając na względzie pogarszający się stanu techniczny obiektu oraz zachowane relikty wyposażenia budynku MWKZ jest zdania, że zachodzą przestanki do ochrony budynku poprzez jego wpis do rejestru zabytków.