Kolejny wpis do rejestru zabytków

wtorek, 17 października 2023 10:01

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicę wraz z terenem posesji, położoną przy ul. F. Chopina 7 w Żyrardowie.

Wniosek w tej sprawie złożył Miejski Konserwator Zabytków w Żyrardowie. Narodowy Instytut Dziedzictwa wpisał ocenił jako zasadny. Obiekt od 2007 r. znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.

Powstanie kamienicy związane jest rozwojem prywatnej zabudowy czynszowej na terenie Żyrardowa na przełomie XIX i XX wieku. Opisywany budynek znajduje się na terenie historycznej dzielnicy Podlas. Wzniesiony został na przełomie XIX/XX w. Zabudowaną posesję w 1903 roku wydzierżawiał od hrabiego Sobańskiego Aleksander Witt - jeden z najbogatszych właścicieli domów na wynajem w Żyrardowie. Przed wybuchem lI wojny światowej kamienicę przejął syn Aleksandra Witta - Juliusz. W okresie li wojny światowej Juliusz Witt wraz z małżonką zadeklarowali swoją przynależność do narodowości niemieckiej i wyemigrowali w głąb II Rzeszy.

Pełnomocnictwo dotyczące sprzedaży pozostawionej w Żyrardowie nieruchomości przekazali niemieckiej spółce z siedzibą w Berlinie. Od niej, w styczniu 1942 roku, kamienicę odkupił Franciszek Ksawery Różycki, który w kolejnych latach sprzedał ją nowym nabywcom. W okresie powojennym, na mocy dekretu uwłaszczeniowego, budynek został przydzielony lokatorom kwaterunkowym. W latach 1962 i 1968 przeprowadzano generalne remonty budynku. W 2007 roku, ze względu na jego zły stan techniczny, został wyłączony z użytkowania. Ostatni lokator kwaterunkowy wyprowadził się w 2012 roku. Obecnie nieruchomość znajduje się w posiadaniu prywatnych właścicieli.

Zdaniem MWKZ kamienica posiada niepodważalną wartość historyczną. Zbudowana na początku XX wieku, jako jeden z pierwszych domów czynszowych w tej okolicy, dokumentuje okres dynamicznego rozwoju Żyrardowa, a w szczególności dzielnicy Podlas. O wartości artystycznej kamienicy decyduje jej wyraz architektoniczny zrealizowany w charakterystycznym dla Żyrardowa budulcu ceglanym. Surowość nietynkowanych elewacji została przełamana zróżnicowanym detalem architektonicznym. Trójkątne i proste naczółki, płyciny i opaski okienne wpływają na walor plastyczności, podnosząc reprezentacyjność obiektu.

Wartość naukowa budynku wynika jego z warstwy materialnej, na którą składa się technologia wykonania, użyte materiały budowlane oraz sposób ich opracowania. Opisywana kamienica, będąca przykładem budownictwa mieszkaniowego z przełomu XIX i XX wieku, umożliwia prowadzenie badań nad rozwojem budownictwa czynszowego w Żyrardowie, a w szczególności w odniesieniu do problematyki lokalowej pracowników znajdującej się w mieście fabryki.

W toku prowadzonej procedury MWKZ, w związku ze złym stanem technicznym obiektu, wystąpił również o opinię w zakresie zasadności wpisu obiektu do rejestru zabytków do NID. W jego opinii wskazano, iż opisywana kamienica, pomimo obecnego złego stanu technicznego, nadal reprezentuje bezsprzeczne wartości: artystyczną, historyczną i naukową oraz wartości urbanistyczne, których zachowanie leży w interesie społecznym.

Jesteśmy w pełni świadomi złego stanu zachowania budynku, dużego uszczerbku oryginalnej substancji zabytkowej oraz faktu, że w przypadku przyszłego remontu budynku konieczna będzie wymiana wielu elementów stanowiących oryginalną tkankę architektoniczną, czego skutkiem będzie ostatecznie utrata znacznej części oryginalnej substancji. W opisywanym przypadku jednak, ze względu na obecne posiadanie przez obiekt pełnego wachlarza wartości kwalifikujących go jako zabytek, remont, nawet z dużym udziałem rekonstrukcji, kosztem autentyczności znacznej części substancji architektonicznej pozwoli na podtrzymanie pozostałych jej wartości. Wartości artystyczne, historyczne i naukowe przedmiotowej kamienicy mogą zostać podtrzymane poprzez wykonanie rekonstrukcji uwzględniającej jednocześnie czytelne oddzielenie zachowanej oryginalnej i rekonstruowanej tkanki.