FBI pomogło i jest wpis do rejestru

czwartek, 18 stycznia 2024 11:43

W rejestrze zabytków ruchomych województwa mazowieckiego znalazł się rysunek „Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny” autorstwa Melchiora Steidla z 1704 r. Postępowanie w powyższej sprawie zostało wszczęte z urzędu.
Obiekt został skradziony w 2005 r. w Warszawie z kolekcji prywatnej i zarejestrowany w krajowym wykazie zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem. To pozwoliło na jego odnalezienie na terenie Stanów Zjednoczonych. Zaangażowane w sprawę krajowe organy ścigania ustaliły, że niedługo po kradzieży prawdopodobnie został on wywieziony na terytorium Niemiec. Następnie trafił na międzynarodowy rynek dzieł sztuki i w 2010 r. został zakupiony do zbiorów National Gallery of Art w Waszyngtonie. Obiekt został odzyskany dzięki bezpośredniej współpracy resortu kultury z Federalnym Biurem Śledczym. Uroczysta prezentacja dzieła (jako jednego z szeregu dzieł odzyskanych w procesie restytucji przez stronę polską) odbyła się 1 października 2023 r. w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku. 6 listopada został przekazany prawowitemu właścicielowi.
Rysunek na papierze o wym.: 31,5 x 33 cm, wykonany tuszem i sepią przedstawia wielopostaciową kompozycję wpisaną w tondo, prezentującą scenę wniebowzięcia NMP. Przedmiotowy rysunek stanowił projekt fresku. Plafon z przedstawieniem wniebowzięcia NMP wzorowany w dużej mierze na ww. studium znajdował się w prezbiterium zniszczonej w 1944 r. katedry w bawarskim Regensburgu. Steidl pracował tam w 1704 r. Plafon nie odwzorowywał w pełni przedmiotowej kompozycji, jednakże wykorzystywał jej charakterystyczne elementy – kształt otwartej tumby z okrywającą ją w części materią, postać z rozpostartymi ramionami w charakterystycznie ciemnej szacie, upozowanie Maryi i unoszących ją aniołów, drzewo palmowe zlokalizowane na skraju, z lewej strony.
Melchior Steidl (1657-1727) był niemieckim malarzem barokowym. Rzemiosła uczył się u nadwornego malarza monachijskiego Johanna Andreasa Wolffa (1652-1716). Steidl wykonywał freski w Dolnej i Górnej Austrii, m.in. w klasztorach benedyktynów w Kremsmünster (1696) i Lambach (1698-99). Przeniósł się następnie do Bawarii, gdzie pracował w kościele karmelitów w Straubing w 1702 r. oraz w katedrze w Regensburgu w 1704 r. Steidl wykonywał freski w Monachium i w Augsburgu, będąc jednym z ważniejszych przedstawicieli tamtejszej szkoły malarskiej.
Rrysunek, posiada wybitne wartości artystyczne, historyczne i naukowe jako dzieło barokowego mistrza Melchiora Steidla. Prezentuje wysoką wartość artystyczną, szczególnie pod względem kompozycyjnym i plastycznym. Obiekt jest przykładem rysunku z początku XVIII w. (1704 r.), będącego szkicem kompozycji plafonu. Stanowi unikatowe materialne świadectwo sakralnej sztuki barokowej. Barokowymi cechami kompozycji są wrażenie dynamiki i ruchu, osiągnięte poprzez zastosowanie m.in.: serpentynowego układu elementów, ekspresji w upozowaniu postaci i ich gestach (m.in.: dynamiczny skręt sylwetki Maryi czy mężczyzn dźwigających wieko tumby; zastosowanie dramatycznego gestu rozłożenia rąk i mimika postaci). Rysunek stanowi też wartość naukową dając możliwość pogłębienia studiów nad techniką i ikonografią sztuki malarskiej epoki baroku, a także prześledzenie procesu twórczego, którego element stanowiły szkice projektowe. Wartość naukowa i historyczna dzieła wiąże się także z twórczością i indywidualnym stylem wybitnego artysty Melchiora Steidla.