Cmentarz choleryczny w Warszawie w rejestrze zabytków

poniedziałek, 15 października 2012 15:45

Mogiła zbiorowa ofiar epidemii cholery z lat 1872-73, przeniesiona w 1908 roku została wpisana do rejestru zabytków.

Obiekt jest zlokalizowany między ul. Golędzinowską, Odrowąża i Starzyńskiego w Warszawie. Znajduje się pomiędzy trzema nasypami kolejowymi na wysokości ul. Namysłowskiej. Miejsce pochówku ofiar epidemii zostało oznaczone wspólnym nagrobkiem, otoczonym ceglanym, niewysokim murkiem. Nagrobek jest wykonany z piaskowca, w formie krzyża na cokole. Od frontu na cokole wyryto inskrypcję.

Pierwotny cmentarz choleryczny został założony w 1872 roku, a oficjalnego otwarcia dokonano 16 listopada 1872 roku. Zorganizowano go niedaleko fortu Śliwickiego, po północnej stronie torów kolejowych łączących Dworzec Wiedeński z linią petersburską. Cmentarz w tej formie zachował się do co najmniej 1893 roku. W latach 1872-73 pochowano na nim 478 ofiar epidemii cholery z terenów ówczesnej Pragi i okolic.

W 1908 roku w trakcie rozbudowy Warszawskiego Węzła Kolejowego, szczątki przeniesiono do zbiorowej mogiły, zlokalizowanej na północ od pierwotnego położenia cmentarza. Przez teren nekropolii cholerycznej przeprowadzono linię kolejową. Następnie, w 1910 roku wzniesiono w tym miejscu pomnik zwieńczony wykonanym z piaskowca krzyżem, a teren mogiły oznaczono ceglanym murem. W wyniku wieloletnich zaniedbań i aktów wandalizmu sukcesywnie popadał w ruinę.

Warto podkreślić, że w 2010 roku z inicjatywy licznych prywatnych przedsiębiorców i Przedsiębiorstwa Napraw Infrastruktury Zakład Mazowiecki, przy pomocy osób fizycznych uporządkowano teren i przeprowadzono renowację pomnika, z zachowaniem jego pierwotnej formy. Renowacja została wykonana ze szczególnym poszanowaniem zabytkowej materii. Zachowane oryginalne fragmenty zostały oczyszczone i uzupełnione (cokół i stopnie pomnika), krzyż oraz dekoracje cokołu, z uwagi na wysoki stopień destrukcji, zostały wiernie odtworzone. Mur okalający pomnik wzniesiono na nowo, zachowując jego oryginalne fragmenty. Uroczyste podsumowanie prac odbyło się 20 maja 2010 roku. Zakończyła je modlitwa ekumeniczna na cmentarzu.

Agnieszka Żukowska
Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków