Piwnice kamienicy przy ul. Strzeleckiej 8 w Warszawie w rejestrze zabytków

wtorek, 12 marca 2013 15:50

Część pomieszczeń piwnicznych wraz z zachowanymi na ścianach i drzwiach inskrypcjami martyrologicznymi oraz drzwiami do dawnych cel (łącznie szesnaście wydzielonych pomieszczeń wraz z korytarzem i schodami do piwnicy) została wpisana do rejestru zabytków.

Kamienica powstała w drugiej połowie lat 30. XX wieku i do 1939 roku pozostawała niezamieszkała. Po wybuchu wojny, zasiedlili ją tzw. dzicy lokatorzy, usunięci przez Rosjan po zdobyciu Pragi w 1944 roku. Istnieje hipoteza, niepotwierdzona źródłami, że właśnie w tym budynku mieściła się główna kwatera NKWD, gdzie czasowo urzędował gen. Iwan Sierow. Jak wynika z ustaleń IPN, na Strzeleckiej miała swoją bazę grupa operacyjna płk. Pawła Michajłowa, w której skład wchodzili rodzimi funkcjonariusze bezpieki.

W trakcie oględzin stwierdzono obecność śladów potwierdzających użytkowanie piwnic na cele więzienne (NKWD, później Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego) w latach 1944-48, na które składają się inskrypcje zachowane na ścianach w zachodniej części piwnic w postaci: imion oraz nazwisk osadzonych, dat i haseł patriotycznych, rzadziej rysunków; drzwi do piwnic zaopatrzonych w prowizoryczne judasze. W żadnej z dawnych cel nie odnaleziono kalendarzy, co może potwierdzić tezę IPN, iż budynek pełnił funkcję aresztu przejściowego dla obozu w Rembertowie. Po likwidacji aresztu, budynek zasiedlono, a piwnice oddano w użytkowanie lokatorom. Mieszkali tu, między innymi dawni funkcjonariusze aparatu represyjnego.

Piwnice wraz z inskrypcjami martyrologicznymi i drzwiami do cel, stanowią jedne z nielicznych, zachowanych w Warszawie, świadectw zbrodni NKWD, później WUBP i z uwagi na wartości historyczne i naukowe zostały objęte ochroną konserwatorską.

Agnieszka Żukowska
Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków