Willa przy Belwederskiej 44 A w Warszawie w rejestrze zabytków

poniedziałek, 07 października 2013 16:00

Willa powstała w 1927 roku według projektu Józefa Czajkowskiego, została wpisana do rejestru zabytków.

Budynek usytuowany jest na skarpie wiślanej na południe od Belwederu. Powstał w 1927 lub 1928 roku dla rodziny Wilkoszewskich, na miejscu kamieniczki z początku XIX wieku. Jego obecna forma różni się od pierwotnej, co jest rezultatem późniejszych przebudów. Jednak mimo przekształceń, budynek zachował zarówno we wnętrzach, jak i zewnętrznej strukturze znaczące partie oryginalnej substancji, warte zachowania i ochrony.

Bryła willi zyskała skromne, lecz eleganckie opracowanie architektoniczne., a struktura wnętrz odznaczała się dużą klarownością. Na parterze, wokół centralnie zaprojektowanego hallu, rozmieszczono pomieszczenia reprezentacyjne: na stronę wschodnią wychodziły jadalnia z wykuszem oraz salon, na zachodnią –gabinet i klatka schodowa. Na piętrze ulokowano pokoje sypialne, w przestrzeni poddasza zaś pracownię malarską (w wystawce północnej) oraz służbówkę. Część gospodarcza znalazła się w skrzydle i północnej części przyziemia oraz piwnicy. Wnętrza zostały staranne opracowane pod względem architektonicznym. Pierwotnie hall przekrywał rzeźbiarsko kształtowany strop z kryształowym wzorem. Podłogi wyłożone były parkietami, w większości niestety nieistniejącymi. Zachowały się wyłożone drewnem schody, zaopatrzone w balustrady z tego samego materiału, z rzeźbionymi zaciosowo słupkami i balustradami, tworzącymi ornament kryształkowy. W hallu, jadalnym i salonie umieszczono kominki z kamiennymi obramowaniami i ozdobnymi kratami. Drzwi wejściowe podkreślono płaskorzeźbioną, geometryczną dekoracją z motywami góralskich słoneczek. Drzwi reprezentacyjnych pomieszczeń parteru ozdobiono dekoracyjnymi płycinami o barokizujących liniach obramienia i stylistycznie dopasowanymi opaskami; wejścia do pokojów wyższych pięter otrzymały skromniejszą dekorację. Zachowała się również część okien skrzynkowych ze szprosowymi podziałami i oryginalnymi okuciami oraz fragmenty wewnętrznych okiennic (w jadalni).

Istotną kwestią jest tu osoba projektanta. Willa Wilkoszewskich jest jedną z nielicznych zachowanych realizacji architektonicznych Józefa Czajkowskiego – malarza, rzeźbiarza, projektanta wnętrz i mebli i wreszcie architekta, twórcy pawilonu polskiego na wystawie paryskiej 1925 roku – obiektu mającego wyjątkowe znaczenie dla kształtowania stylu narodowego. Willa zrealizowana została niedługo po paryskiej wystawie; projektant zastosował w niej rozwiązania analogiczne do tych użytych w pawilonie (dziedziniec wejściowy otoczony krużgankiem, zaciosowe i kryształkowe motywy zdobnicze). Forma budynku jest charakterystyczna dla okresu poszukiwań stylu polskiego. W układzie przestrzennym i detalach willi czytelne są odniesienia do architektury historycznej, zwłaszcza czasów baroku. Podwórze wejściowe stanowi wspomnienie reprezentacyjnych dziedzińców pałacowych. Osiowy układ elewacji ogrodowej i geometryczne rozplanowanie samego ogrodu mają charakter barokowy. Nawiązania do sztuki ludowej, zwłaszcza zakopiańskiej, widoczne są w motywach dekoracyjnych elewacji, balustrady klatki schodowej, drzwi wejściowych oraz krat.

Należy podkreślić, że realizacja jest także ciekawym rozwiązaniem pod względem projektowym. Bryła obiektu została zręcznie wpisana w złożony kontekst przestrzenny (opadający teren posesji, ukośny przebieg ulicy, układ zabudowy sąsiednich działek), z dopasowaniem do stron świata. Interesująco zakomponowano zwłaszcza strefę wejściową, gdzie brak ścisłej symetrii wpłynął na uzyskanie malowniczej bryły o indywidualnym wyrazie.

W celu ochrony wartości widokowych zabytku, do rejestru wpisano również jego otoczenie. Obiekt posiada wartości artystyczne i naukowe i z tego względu MWKZ wpisał go do rejestru zabytków.