Kolejny zabytek w Warszawie

piątek, 18 lipca 2014 14:40

Elementy architektury – elewacja północna, południowa i zachodnia w pełnej grubości murów obwodowych oraz hall parteru wraz z główną klatką schodową dawnego Domu Wydawniczego „Bellona”, położonego w Warszawie przy pl. Europejskim 3 (dawniej Grzybowska 77) w Warszawie, zostały wpisane do rejestru zabytków.

Przedmiotowy budynek o funkcji biurowej został zaprojektowany i wybudowany w latach 1949-1958 przez architektów Stefana Putowskiego, Kazimierza Marczewskiego oraz współpracującego z nimi Zygmunta Skibniewskiego, dla nowopowstałych Wojskowych Zakładów Graficznych, uruchomionych w 1951 r.

Pierwotnie biurowiec był połączony z budynkiem produkcyjnym parterowym łącznikiem, dostawionym do wschodniej elewacji, w którym zarazem znajdowało się główne wejście. Przez długi okres zakład funkcjonował pod nazwą Dom Prasy Wojskowej, następnie Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Dom Wydawniczy „Bellona”. Po 2006 r. teren drukarni został wykupiony przez inwestora niezwiązanego z przemysłem drukarskim, który doprowadził do rozbiórki obiektów fabrycznych oraz łącznika. Obecnie budynek nadal spełnia biurową, a więc pierwotną funkcję, jednakże wnętrza zostały zmodyfikowane poprzez wstawienie wtórnych ścianek działowych, w celu wyodrębnienia biur dla poszczególnych najemców.

Na parterze biurowca, w części południowo-wschodniej, zachował się prostokątny w planie hall wejściowy, wysokością obejmujący dwie kondygnacje, do którego od północy dostawiono obszerną klatkę schodową. Elementem wyróżniającym hall są wolnostojące, smukłe i ośmioboczne w przekroju filary dźwigające strop, a także druga kondygnacja w formie empor. W związku z rozebraniem łącznika, w całości zamurowano wschodnią ścianę hallu, likwidując tym samym główne wejście do budynku. Dwubiegowe schody z duszą pośrodku odsunięte zostały od ścian, stwarzając wrażenie zawieszonych, a przez to lekkich, mimo wykonania ich z żelbetu i obłożenia kamieniem. Hall oraz klatka schodowa, jako jedyne w biurowcu posiadają reprezentacyjny charakter, uzyskany głównie dzięki przestronności oraz eleganckim zdobieniom w formie głowic filarów z ornamentem sieciowym, posadzek z wielobarwnych kamiennych płyt ułożonych we wzory geometryczne, profilowanych belek stropowych oraz metalowych poręczy z ażurowymi kulami i przeplatającymi się okręgami.

Budynek dawnego Domu Wydawniczego „Bellona” posiada wartości historyczne, naukowe oraz artystyczne, zachowane jedynie fragmentarycznie w elewacjach i we wnętrzu. Pozostałe części biurowca uległy znacznym przekształceniom lub rozbiórce w wyniku, których utraciły szczególne wartości zabytkowe, predysponujące je do wpisania do rejestru zabytków. Natomiast zachowane fragmenty – elewacje, hall i klatka schodowa – świadczą o nowoczesnym i eleganckim charakterze biurowca, łączącego w sobie elementy architektury współczesnej oraz elementy obowiązującego powszechnie nurtu realizmu socjalistycznego, jednakże o uproszczonej i powściągliwej formie. Powyższe cechy najsilniej widoczne są w opracowaniu elewacji. Przyziemiu nadano lekkości poprzez zastosowanie dużych przeszkleń i wąskich filarów, natomiast wyższym piętrom nadano charakter historyzujący, na który składają się zmodyfikowane portfenetry, gzymsy i płyciny oraz ściany obłożone cegłą. Analogiczne łączenie odmiennych stylistyk wprowadzono także we wnętrzu. Nowoczesna konstrukcja przeszklonej klatki schodowej kontrastuje z dekoracyjnym opracowaniem filarów, poręczy i posadzek. Ponadto o wartości przedmiotowego obiektu świadczy fakt, iż jest on obecnie jedyną pozostałością po drukarni wojskowej oraz jednym z nielicznych powojennych reliktów wskazujących na przemysłowy charakter Woli, która w czasie okupacji utraciła większość swojej historycznej zabudowy. Przedmiotowy biurowiec tym samym dokumentuje powojenną odbudowę przemysłu w Warszawie oraz twórczość wybitnych architektów warszawskich, którzy byli między innymi współautorami Generalnego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Warszawy, czy autorami zrealizowanych projektów Domu Słowa Polskiego i Kina Moskwa, wybudowanych w końcówce lat czterdziestych XX w., obecnie już nieistniejących.