Dworek Bojarów w Otwocku zabytkiem

piątek, 12 września 2014 09:07

Obiekt, wzniesiony pod koniec XIX wieku, położony w Otwocku przy ul. Kraszewskiego 87, został wpisany do rejestru zabytków.

Dworek jest jednym z najstarszych obiektów w Otwocku i prawdopodobnie pierwszym, o przeznaczeniu uzdrowiskowym. Bojarowo dokumentuje zatem ten okres w historii miasta, kiedy uzdrowiskowe walory Otwocka zaczęto przedkładać nad krajobrazowe, czego konsekwencją była intensyfikacja wznoszenia kolejnych obiektów sanatoryjnych, a wreszcie uzyskanie oficjalnego statusu miasta-uzdrowiska rozporządzeniem Rady Ministrów z 1923 roku. Wartość historyczną Bojarowa umacnia fakt, że pierwsze budynki sanatoryjne postawione z drewna nie zachowały się. Obiekt odznacza się także wartością artystyczną. Charakterystyczna sylweta wyróżnia go spośród okolicznej zabudowy; prosta forma wywiedziona z modelu siedziby ziemiańskiej, o zmonumentalizowanym charakterze, mimo przekształceń zachowuje dobre proporcje i malowniczą formę. Styl obiektu, odmienny od charakterystycznego dla Otwocka, wylansowanego przez Andriollego drewnianego „świdermajera”, świadczy o poszukiwaniach lokalnej formy budownictwa. Biorąc powyższe pod uwagę MWKZ stwierdza, że z konserwatorskiego punktu widzenia ze względu na posiadane wartości historyczne i artystyczne obiekt jest cenny dla obszaru Otwocka, a przez to wart zachowania i ochrony. Wobec braku zachowanego wyposażenia istotne pod względem konserwatorskim jest zachowanie formy zewnętrznej. Największym zniszczeniom uległy części drewniane, czyli te, które najczęściej z biegiem czasu podlegają wymianie. Mury tymczasem pozostają w stanie umożliwiającym przywrócenie dawnej formy. Skutki pożaru, który wybuchł w lutym 2014 roku, biorąc pod uwagę poprzedni stan obiektu, nie mają tu istotnego wpływu na ocenę zabytkowej wartości (zniszczeniu uległy elementy uprzednio już zdegradowane).

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków orzekł o wpisaniu obiektu wraz z otoczeniem ze względu na ochronę widoku obiektu oraz utrwalenie charakteru ekstensywnej zabudowy, typowej dla uzdrowiskowego Otwocka. Jest to istotne ze względu na obserwowaną na okolicznych działkach presją inwestycyjną, powodującą nadmierne zagęszczenie zabudowy.

Osadę Bojarów (lub Bojarowo) założył Konstanty Moës Oskragiełło na terenie zakupionym w 1882 roku z parcelowanego folwarku Anielin hrabiego Zygmunta Kurtza, z którego części Michał Elwiro Andriolli utworzył dwa lata wcześniej sąsiednią osadę Brzegi, wznosząc na niej kilkanaście budynków na wynajem i zapoczątkowując tym samym rozwój Otwocka, jako osady wypoczynkowej. W roku 1883 na terenie Bojarowa wzniesiono zabudowania składające się z murowanego dworu – który właśnie został wpisany do rejestru – oraz dwóch domów drewnianych (niezachowane). Oskragiełło uruchomił w nich „Zakład leczniczy termopatyczny”. Podkreślić należy, że nastąpiło to jeszcze przed powstaniem pierwszych sanatoriów w Otwocku (zakład przyrodoleczniczy dra Józefa Geislera rozpoczął działalność w roku 1890, w 1893 – sanatorium dla chorych na płuca).