Budynek hali klubu sportowego „Orzeł” zabytkiem

piątek, 24 października 2014 09:50

Obiekt, wzniesiony około 1939 r., położony w Warszawie przy ul. Podskarbińskiej 11, został wpisany do rejestru zabytków.

Budynek odznacza się wysokimi wartościami zabytkowymi. Nowatorskie i niekonwencjonalne, w kontekście rozwiązań architektonicznych, zastosowanie żelbetowego walcowego dachu przyczyniło się do rozwoju idei przekryć o geometrii krzywolinijnej. Jako dokument i nośnik tendencji architektonicznych XX w., posiada niewątpliwie wartość naukową. Jako obiekt użyteczności publicznej, z nurtu inwestycji związanych ze sportem, turystyką i krajoznawstwem, realizowanych w latach 1918-1939 stanowi świadectwo epoki o walorze historycznym. Jednocześnie wartością niematerialną są osiągnięcia sportowe odnoszone przez klub sportowy Orzeł.

Historia budynku przy ul. Podskarbińskiej jest związana z powstaniem w 1922 r. pierwszego na Grochowie klubu sportowego pod nazwą Korona. Rok później powstał Klub Sportowy Orzeł. Nieznana jest data podjęcia decyzji o budowie hali sportowej Orzeł, natomiast czas jej powstania to najprawdopodobniej rok 1939. Podczas działań wojennych budynek wykorzystywany był na potrzeby drukarni. Po zakończeniu wojny światowej do lat 60-tych XX w. w budynku mieściła się Warszawska Drukarnia Akcydensowa. W 1972 r. w bezpośrednim sąsiedztwie hali oddano do użytku nowoczesny tor kolarski (popularnie nazywany Nowe Dynasy), miejsce treningów kadry narodowej, przygotowującej się do mistrzostw w Montrealu. W tym czasie obiektowi przywrócono pierwotną funkcję oraz przeprowadzono modernizację. Budynek przy ul. Podskarbińskiej 11 był użytkowany do 2003 r.

Istotnym zagadnieniem w toku postępowania była osoba projektanta. Dostępne źródła archiwalne nie wskazują jednoznacznie autora projektu. Powszechnie przyjmuje się, że hala sportowa jest dziełem wybitnego architekta Macieja Nowickiego (1910-1950) - autora nowatorskiej hali wystawowej o dachu wiszącym, znanej w Polsce jako Paraboleum (obecnie hala widowiskowo-sportowa J.S. Dorton Arena) w Raleigh (USA). Drugim autorem hali jest Zbigniew Karpiński (1906-198).

Hala sportowa Orzeł wpisuje się w nurt umiarkowanego modernizmu lub modernizmu monumentalnego, rozwiniętego w latach trzydziestych XX w. Architekturę z tego czasu cechowała nowoczesność konstrukcyjna i materiałowa, prosta, powściągliwa forma przy jednoczesnym poszukiwaniu odniesień do tradycji klasycznej (reprezentacyjność i podniosłość kompozycji). Analiza stylistyczna budynku hali odzwierciedla przedstawione powyżej założenia ideowe nurtu. Architekturę obiektu cechuje klasyczna harmonia proporcji, wyważony rytm smukłych kolumn oraz wertykalny podział bryły osiągnięty za pomocą ramowej konstrukcji szkieletowej. Wyważona kompozycja zestawiona z lekkością łupinowego przekrycia dachowego określa walory artystyczne obiektu.