Cmentarz rzymsko-katolicki w Skaryszewie zabytkiem

środa, 19 listopada 2014 08:35

Cmentarz rzymsko-katolicki z 4. ćwierci XVIII wieku, zlokalizowany przy ul. Partyzantów w Skaryszewie (pow. radomski), został wpisany do rejestru zabytków.

Wpisem objęto: układ przestrzenny i komunikacyjny, budynek kaplicy rodziny Skorupskich oraz najcenniejsze nagrobki i płyty nagrobne wraz z ich otoczeniem w promieniu 3 m, wymienione w wykazie.

Cmentarz został założony w 1798 roku. W 1855 roku wybudowano w centralnym punkcie kaplicę dla rodziny Skorupskich, właścicieli Makowa. Odznacza się oryginalnym zastosowaniem detalu i form eklektycznych. Stanowi dominantę nekropolii skaryszewskiej. Na cmentarzu znajduje się wiele cennych pod względem historycznym i artystycznym nagrobków wolnostojących, grobowców i płyt nagrobnych. Pochodzą z XIX i poł. XX wieku. Charakteryzują się znaczną różnorodnością typów i form: krzyż na cokole, krzyż na skałce, stela, obelisk na cokole, baldachim, figura na cokole, urna na cokole, arkada. Pod względem stylistycznym występują nagrobki klasycystyczne, historyzujące, nawiązujące do symbolizmu i modernistyczne. W sumie zaewidencjonowano 70 zabytkowych nagrobków. Najstarszymi obiektami są: nagrobek Barbary z Morzow Pieniążkowej, dziedziczki dóbr Bogusławice z 1. ćw. XIX wieku, nagrobek Maryanny Skorupskiej z 2 ćw, XIX wieku, nagrobek Grzegorza i Elżbiety Jużyńskich z 2. ćw. XIX wieku, płyta nagrobna Kazimiery Wójcickiej z 1. poł. XIX wieku. Większość XIX-wiecznych nagrobków jest orientowana. Dominują nagrobki wykonane w piaskowcu. W kilku przypadkach występuje żeliwo i marmur. Wykonawcami wielu historycznych nagrobków byli radomscy kamieniarze (J. i L. Staniszewscy, F. Hebdzyński). Na jednym z grobowców występuje inskrypcja kamieniarza, pochodzącego z Orłowa w gminie Jastrząb. Wśród pochowanych znajdują się osoby zasłużone dla Skaryszewa: właściciele okolicznych dóbr, urzędnicy, żołnierze i księża.

Zachowana nekropolia skaryszewska stanowi ważny – materialny i niematerialny – dokument dziejów miejscowości i parafii. Ponadto, jest jedną z najstarszych na Mazowszu.