Unikatowy zabytek w Warszawie

wtorek, 21 kwietnia 2015 14:00

Budynek mieszkalny, tzw. oficyna Burkego, wzniesiony około 1900 roku, położony w Warszawie przy ulicy Kawęczyńskiej 26 został wpisany do rejestru zabytków.

Jest to jedyny na Szmulowiźnie, a jeden z dwóch zachowanych w rejonie Pragi Północ drewnianych obiektów mieszkalnych z przełomu XIX i XX wieku, obok wpisanego do rejestru zabytków parterowego domu położonego przy ulicy Środkowej 9. Jednocześnie przedmiotowy budynek wykazuje duże analogie w zakresie formy architektonicznej z zachowanym na terenie Targówka piętrowym domem przy ul. Biruty 18. Jako relikt drewnianej zabudowy – do początków XX wieku dominującej formy architektury mieszkalnej Pragi - jest świadectwem dawnego charakteru dzielnicy i zachodzących w tym okresie dynamicznych zmian w obrębie krajobrazu architektonicznego prawobrzeżnej Warszawy. Murowane i drewniane domy frontowe z oficynami pojawiły się na południowym odcinku ulicy Kawęczyńskiej przede wszystkim na przełomie wieków, czyli po przyłączeniu Pragi ze Szmulowizną do Warszawy w 1890 roku. W tym właśnie czasie został wzniesiony przedmiotowy obiekt, prawdopodobnie dla Edmunda Burkego.

Budynek jest predestynowany do objęcia ochroną konserwatorską przede wszystkim z uwagi na swój unikalny charakter we współczesnym krajobrazie kulturowym Pragi, przejawiający się w zastosowanym materiale budowlanym i formie architektonicznej. Obiekt jako relikt mieszkalnej architektury drewnianej, jedno z nielicznych materialnych świadectw niemal całkowicie dziś zanikłej formy zabudowy Pragi, posiada znaczenie historyczne, określając tożsamość kulturową dzielnicy. Wartość przedmiotowego budynku wynika ponadto z wysokiego stopnia zachowania oryginalnej substancji zabytkowej, przede wszystkim w zakresie układu funkcjonalno-przestrzennego, stolarki okiennej i drzwiowej, oraz wnętrz klatek schodowych. Walory artystyczne podkreśla, wykazujący wprawdzie pewne ubytki, lecz bardzo spójny zespół dekoracji ciesielskiej. Jako wytwór miejscowego rzemiosła ma walory naukowe, stanowiąc materiał porównawczy w badaniach nad dekoracją snycerską miejskich i podmiejskich drewnianych budynków mieszkalnych. Zachowały się podokienniki o falistych wykrojach i nielicznie, odpowiadające im, ozdobne zwieńczenia, a także podwieszony fryz podokapowy skomponowany z motywu trójlistków, w dolnej zaś kondygnacji profilowane opaski okienne z pseudonaczółkami oraz fragmentarycznie zachowana stolarka daszków nad wejściami do budynku z przykładami oryginalnych dekoracyjnie kształtowanych zastrzałów. Wspomniane walory wraz z wyżej nakreśloną sytuacją przestrzenną budynku, wpisującą się w przeobrażenia zabudowy parceli i jej komponentów, świadczą również o jego wartościach historycznych. Sposób narastania zabudowy na przyulicznej posesji stanowi bowiem o malowniczym charakterze praskich podwórek z płynnie przeobrażającą się zabudową, podlegającą częstym podziałom, zmianom właścicielskim oraz rozbudowom.

Wpisanie tej nieruchomości do rejestru zabytków pozwoli stworzyć właściwe warunki prawne dla podjęcia działań, zmierzających do rewaloryzacji obiektu i wyeksponowania jego unikatowych walorów formalnych i roli w tkance miejskiej. Oficyna Burkego została zarekomendowana przez władze dzielnicy Praga-Północ do objęcia programem lokalnych działań rewitalizacyjnych, co stanowi potwierdzenie znaczenia obiektu dla praskiej społeczności, a tym samym rodzi konieczność uregulowania jego statusu konserwatorskiego.