Wystawa Warstwy. Dziedzictwo archeologiczne Mazowsza – otwarta

poniedziałek, 18 lipca 2022 13:05

Na dziedzińcu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie (ulica Nowy Świat 18/20) otwarto wystawę - Warstwy. Dziedzictwo archeologiczne Mazowsza. Ekspozycja poprowadzi czterema ścieżkami tematycznymi, które przybliżają badania archeologiczne, kwestie konserwacji zabytków, a także fenomen regionu – Mazowieckie Centrum Metalurgiczne. Czynna będzie do 31 sierpnia.

Wystawa popularyzuje podstawowe zagadnienia archeologii oraz poszerza świadomość dotyczącą ochrony zabytków. Ukazuje ten temat przez pryzmat jednego z najciekawszych odkryć archeologicznych w powojennej Polsce – starożytnego centrum metalurgicznego na dzisiejszym Mazowszu. Istnienie tego gigantycznego ośrodka hutniczego dostrzeżono w latach 60. ubiegłego wieku dzięki szeroko zakrojonemu programowi badań powierzchniowych. Jego twórcą był ówczesny konserwator zabytków na woj. warszawskie Stefan Woyda, późniejszy założyciel, a dziś patron Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego.

Zwiedzający podążą czterema ścieżkami tematycznymi: „Archeologia”, „Konserwacja zabytków”, „Mazowieckie Centrum Metalurgiczne” i „Mały odkrywca”. Ostatnia, przygotowana z myślą o dzieciach, pozwoli im wcielać się w archeologów: mogą poszukiwać zabytku, układać go z puzzli czy, jak prawdziwy badacz, rysować i dokumentować obiekt na specjalnej karcie.

W archeologii warstwy (kulturowe) to nakładające się na siebie warstwy ziemi zawierające ślady działalności człowieka w dawnych, mniej lub bardziej odległych czasach. Wystawa nawiązuje do tego pojęcia dwojako: poprzez odniesienie do wyników badań oraz metaforycznie. Opowiada zarówno o dalekiej przeszłości, jak i o dniu dzisiejszym, o wciąż dokonywanych odkryciach i ich wpływie na nasz sposób interpretowania i rozumienia przeszłości oraz na naszą tożsamość. Jeszcze na początku lat 60. XX wieku mieszkaniec Mazowsza nie miał pojęcia o starożytnej przeszłości regionu. Dziś może wiedzieć, że tętniło tu życie, docierały wyroby z Rzymu, a żelazo wytapiano na skalę masową, znacznie przekraczającą lokalne potrzeby.

Warstwy nawiązują także do sposobu, w jaki można wystawę oglądać – podzielona jest na cztery ścieżki-warstwy kolejnych zagadnień – są oddzielne, a jednocześnie każda z nich stanowi istotną część całości. Wzajemnie się uzupełniają.

Organizatorami przedsięwzięcia są: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki; Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. S. Woydy w Pruszkowie. Wystawę dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Patronują jej: Prezydent Miasta Pruszkowa Paweł Makuch i Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Wykopaliska przy historycznym miejscu

piątek, 24 czerwca 2022 11:34

Trwają wykopaliska przy jednym z najbardziej dramatycznych i bohaterskich miejsc związanych z Powstaniem w Getcie Warszawskim. To zbieg ulic Miłej 18 / Muranowskiej 39. Tam znajdował się bunkier, w którym siedzibę miało kierownictwo Żydowskiej Organizacji Bojowej. 8 maja 1943 osaczeni przez Niemców popełnili samobójstwo. W tym miejscu od dłuższego czasu trwają prace archeologiczne. Przedsięwzięciu patronuje prof. Jakub Lewicki Mazowiecki Konserwator Ochrony Zabytków. – Już teraz można stwierdzić, że odkryto jedno z kilku wejść o bunkra. Poszukiwane są kolejne. Trzeba przyznać, że sam teren obiektu był bardzo rozległy. Do obiektu doprowadzony była woda i elektryczność – mówi prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Prace, które realizowane są w ramach wspólnego projektu Muzeum Getta Warszawskiego / Warsaw Ghetto Museum, amerykańskiej uczelni Christopher Newport University oraz Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku - filii AFiB Vistula. Wkrótce zostaną dofinansowane przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. "– Są niezwykle cenne dla światowego dziedzictwa historycznego. Muszą być odpowiednio realizowane. Przekazane przez naszą instytucję środki na pewno w tym pomogą – dodaje prof. Lewicki."

Niezwykłe odkrycie z północnego Mazowsza

poniedziałek, 03 czerwca 2019 13:32

W roku 2018 dokonano jednego z największych odkryć w historii polskiej archeologii. Odkrycia dokonano na silnie zniszczonym stanowisku archeologicznym, na którym odkryto grób, którego zarówno konstrukcja, jak i wyposażenie, pozwalają na zaliczenie go do grupy grobów książęcych typu lubieszewskiego. Warto tutaj podkreślić, że jest to pierwsze tego typu znalezisko położone na wschód od Wisły. Badania wykopaliskowe prowadzone były przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, a finansowane ze środków UW oraz Mazowieckiego Konserwatora Zabytków. Na wyposażenie grobu składały się: cztery rogi do picia, w tym dwa z przedstawieniami głów byków, fragmenty dwóch brązowych naczyń, brązowa ostroga ze srebrną inkrustacją, a także złoty pierścień. Unikatowe bogactwo wyposażenia pozwala na porównanie opisywanego zespołu grobowego z najważniejszymi obiektami tego typu w Lubieszewie (pow. gryficki) czy Łęgu Piekarskim (pow. turecki). Niestety, grobowiec ten został wyrabowany w czasach nowożytnych, zapewne w XX wieku, dlatego możemy jedynie przypuszczać jak bogate było jego pierwotne wyposażenie.

Kolejnym zaskoczeniem było odkrycie grobu szkieletowego z najsłabiej rozpoznanego okresu starożytności – wędrówek ludów. Odkryty grób szkieletowy zawierał brązową sprzączkę do pasa, zapinkę oraz kolię szklanych paciorków. Co ciekawe w spągu obiektu zachowała się drewniana kłoda. Ponadto, na stanowisku zadokumentowano 30 innych obiektów archeologicznych, przede wszystkim grobów ciałopalnych kultury przeworskiej. Badania archeologiczne prowadzone były również na osadzie sąsiadującej z nekropolą. Cały jej obszar został szczegółowo przebadany przy pomocy wykrywaczy metali. W projekcie tym brała udział ekipa poszukiwaczy, którzy połączyli swoją pasję z profesjonalnymi badaniami wykopaliskowymi. Dzięki tej współpracy na stanowisku zadokumentowano ponad 100 artefaktów, w tym ponad 30 denarów rzymskich. Tym samym opisywane stanowisko, już po pierwszym sezonie badań, stało się jednym z najbogatszych stanowisk archeologicznych na terenie Polski.

Fot.:
Zdjęcia terenowe A. Szela
Zdjęcia zabytków J. Strobin

Andrzej Szela
Instytut Archeologii UW