Budynek kasyna oficerskiego w Zegrzu zabytkiem

piątek, 20 maja 2016 09:39

Barbara Jezierska – Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisała do rejestru zabytków budynek kasyna oficerskiego, wzniesiony w latach 1903-1904, położony w Zegrzu przy ul. Oficerskiej 5.

Kasyno, jako charakterystyczny i zarazem najbardziej reprezentacyjny element programu budowlanego kompleksów garnizonowych, powstało w obrębie carskiego ośrodka zegrzyńskiego oddanego do użytku około 1895 roku. Kompleks koszarowy został wzniesiony na dziedzińcu Twierdzy Zegrze, pomiędzy dwoma połączonymi wałem fortami. Działalność i życie garnizonowe ośrodka skupiało się w zwartym kompleksie budynków koszarowych, pochodzących przede wszystkim z przełomu XIX i XX wieku. Kasyno, wzniesione zostało jako okazały gmach, wyróżniający się skalą i formą architektoniczną pośród skromnych, zunifikowanych obiektów z czerwonej cegły. Przeznaczone zostało na siedzibę Ogólnofortecznego Zgromadzenia Oficerskiego, klubu skupiającego wszystkich oficerów stacjonujących tu jednostek – przede wszystkim piechoty i artylerii fortecznej. Okres I wojny światowej wiązał się z kwaterowaniem od 1915 roku w Zegrzu Północnym wojsk niemieckich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w Zegrzu mieściły się kolejne wojskowe ośrodki kształcenia kadr łączności, podlegające na przestrzeni lat reorganizacji, od 1929 roku do wybuchu wojny funkcjonujące jako Centrum Wyszkolenia Łączności. W ramach ich struktury prowadzono różnego rodzaju kursy, których zadaniem było doskonalenie zawodowe, wyszkolenie teoretyczne i techniczne w zakresie łączności wojskowej oficerów, podoficerów i podchorążych oraz szkolenia personelu pomocniczego (przede wszystkim kursy tzw. juzistek, obsługujących aparaty telegraficzne Hughes’a).

Budynek kasyna oficerskiego w Zegrzu, jako przykład carskiej architektury o cechach klasycyzujących z wątkami neorenesansowymi, stanowi obiekt o wysokich wartościach artystycznych. Walory te przejawiają się w klasycznych formach elewacji, o zróżnicowanej fakturze lica, w formach i oprawach otworów okiennych, w artykulacji pilastrowej i kolumnowej ryzalitów. Całość znamionuje dążenie do elegancji kompozycji architektonicznej i monumentalnego wyrazu, przy bardzo dobrym wyczuciu proporcji i swobodzie w posługiwaniu się klasycznym repertuarem motywów. Dotyczy to także wnętrz, których wyraz plastyczny kreują przede wszystkim zastosowane sztukaterie. Tak ukształtowany gmach kasyna oficerskiego realizuje typowe założenia architektury kasyn wojskowych, okazałych reprezentacyjnych gmachów, prezentujących przestrzenne rozwiązania wywodzące się z architektury pałacowej (z osiowym układem przestronnych wnętrz i salą balową wychodzącą na taras). Biorąc pod uwagę skalę, stopień reprezentacyjności i dobry poziom architektonicznej koncepcji, gmach ten stanowi wyróżniający się obiekt pośród zachowanych carskich klubów oficerskich na terenach dawnego Królestwa Polskiego, co dowodzi dodatkowo jego wartości naukowych (walor typologiczny). Budynek kasyna, ocalały ze zniszczeń wojennych jest pośród obiektów niemilitarnych, najtrwalszym świadectwem funkcjonowania tutejszych koszar i form życia towarzyskiego kadr oficerskich stacjonujących tu jednostek. Związek kolejno z oddziałami wojsk rosyjskich, niemieckich i polskich oraz z ośrodkami kształcenia kadr łącznościowców II Rzeczypospolitej i szkół kontynuujących tę tradycję w czasach powojennych świadczy o walorach historycznych kasyna oficerskiego w Zegrzu. Jednocześnie zachowując na przestrzeni lat funkcję klubu garnizonowego, budynek nie uległ istotnym przekształceniom, czy zaniedbaniom, skutkującym utratą wartości zabytkowych.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.