Willa rodziny Wolframów wpisana do rejestru zabytków

środa, 14 września 2016 14:13

Willa rodziny Wolframów położona na Saskiej Kępie przy ul. Bajońskiej 4 została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora zabytków z dnia 9 września 2016 r.

Dom został wzniesiony w obrębie nieregularnej działki wydzielonej podczas parcelacji terenów wzdłuż ul. Bajońskiej – utworzonej w latach 30. XX wieku. Właścicielem wspomnianej posesji został Karol Edmund Wolfram (1882-1947). Był on bliskim współpracownikiem prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego i postacią szczególnie zasłużoną dla Saskiej Kępy. W wyniku jego działalności ustanowiony został i zrealizowany plan zagospodarowania przestrzennego dla tej części Warszawy. W sferze jego zainteresowań leżały też kwestie gospodarki wodno-melioracyjnej. Założona przez niego Spółka Wodna Obwodu Warszawskiego wybudowała w Parku Skaryszewskim stację pomp (istniejącą i czynną do dziś), umożliwiającą osuszenie gruntów Saskiej Kępy, a tym samym rozwój na dużą skalę budownictwa.

Oddana do użytku w 1939 r. willa nie doznał znacznych uszkodzeń podczas działań wojennych. Wartym uwagi jest fakt, iż pierwotnie projektowana była jako dwukondygnacyjna, ostatecznie jednak zyskała formę trójkondygnacyjnego domu wielorodzinnego. Po 1945 r. oprócz rodziny Wolframów w budynku mieszkali liczni lokatorzy kwaterunkowi, m. in. Olga Siemaszko (1911-2000) – znana graficzka, malarka i ilustratorka książek – oraz Jan Samuel Miklaszewski (1907-1982) również grafik i rzeźbiarz.

Dom rodziny Wolframów stanowi przykład indywidualności twórczej architekta oraz konsekwentnego zastosowania form architektury modernistycznej z nurtu tzw. „miękkiego” funkcjonalizmu. Twórcze połączenie z pozoru prostej, prostopadłościennej, kubicznej bryły z szeregiem ciekawych rozwiązań plastycznych, świadczy o niewątpliwych wartościach artystycznych budynku. W szczególności wartości te uwidocznione zostały w nieregularności bryły oraz asymetrycznej kompozycji poszczególnych elewacji, miękkich zaokrągleniach i płynnych załamaniach linii (wyoblony narożnik, ćwierćkolisty ryzalit), akcencie pionu głębokich loggii, wielkopowierzchniowego przeszklenia partii wejścia. Budynek ten prezentuje zatem złagodzoną formę modernizmu, odchodzącego od surowych zasad funkcjonalizmu na rzecz plastycznego i światłocieniowego operowania artykulacją architektoniczną. Tak przemyślana kompozycyjnie bryła stanowi wyróżnik w nowoczesnej zabudowie jedno- i wielorodzinnej zrealizowanej na terenie Saskiej Kępy w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku.

O walorze naukowym budynku przesądza fakt, iż jest on dziełem cenionego architekta doby modernizmu - Maksymiliana Goldberga. Jego autorstwa lub współautorstwa są liczne projekty z terenu Warszawy, m. in. dom Prasy Polskiej przy ul. Marszałkowskiej 3/5, dom przy ul. Marszałkowskiej 8 oraz 56, ul. Sandomierskiej 7, ul. Skolimowskiej 6 i ul. Narbutta 1, a także liczne nowatorskie projekty funkcjonalistycznych domów zrealizowanych na Saskiej Kępie: ul. Styki 22, ul. Walecznych 34/36, ul. J. Styki 22, kamienica przy ul. Bajońskiej 2/Paryskiej 3, willa podwójna przy ul. Bajońskiej 3/5, ul. Nobla 27, 29, 29A, ul. Genewska 10. Większość z powyższych budynków została zrealizowana wspólnie z architektem Hipolitem Rutkowskim.

Jednocześnie willa będąca domem własnym Karola Edmunda Wolframa – zasłużonego dla historii Saskiej Kępy, posiada niewątpliwą wartość historyczną.

Decyzja Mazowieckiego Konserwatora Zabytków nie jest ostateczna w administracyjnym toku instancji.