Inskrypcje martyrologiczne na Pradze zabytkiem

poniedziałek, 26 marca 2018 00:00

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków ruchomych 8 inskrypcji, stanowiących ślad po dawnym więzieniu NKWD, zlokalizowanych w dwóch pomieszczeniach piwnicznych, znajdujących się w budynku przy ul. 11 listopada 66 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości historyczne.

Budynek, który w l. 1944 – 45 stanowił areszt NKWD, jest świadectwem - jak określono w piśmie IPN z 3.11.2016 r. - „kaźni Polaków dokonywanej przez sowieckiego okupanta” i ten fakt powinien zostać udokumentowany dla przyszłych pokoleń i odpowiednio upamiętniony. W interesie społecznym leży zatem prawna ochrona historycznych napisów, wykonanych przez osadzonych w celi.

Inskrypcje znajdują się w pomieszczeniach bezpośrednio przylegających do schodów od strony północnej. Pozostała część budynku nie nosi analogicznych śladów. W zbiorach muzealnych Muzeum Pragi znajduje się już troje drzwi z wyciętymi otworami na judasze, pochodzących z piwnic tego obiektu, stanowiących świadectwo jego więziennej funkcji. Według opinii Jerzego Szałygina, który przygotowywał opracowanie w tej sprawie, autor zaleca translokację opisywanych artefaktów: „wobec złego stanu zachowania budynku oraz braku wartości artystycznych (jak również pozostałych), nieznacznej ilości zachowanych artefaktów (8 inskrypcji) (…) niemożliwości ich zachowania in situ, jak również fakt wpisania już do zbiorów muzealnych Muzeum Pragi części jego wyposażenia (3 drzwi cel więziennych) postuluje się translokację z dwóch piwnic zachowanych inskrypcji na cegłach i framugach drzwiowych, po uprzedniej szczegółowej inwentaryzacji artefaktów i miejsc ich ulokowania, konserwację i umieszczenie w ekspozycji muzealnej związanej z historią Pragi”).

Inskrypcje w większości są czytelne i znajdują się w dostatecznym stanie zachowania. Występują (z jednym wyjątkiem) w jednym pomieszczeniu piwnicznym. Składają się na nie inskrypcje ryte i wykonane ołówkiem kopiowym na tynku, cegle i drewnianej ościeżnicy. W piwnicy nr 2 na jednej z cegieł widnieje wydrapany ostrym narzędziem krzyż. W piwnicy nr 1 na trzech cegłach i tynku pomiędzy cegłami wykonano napisy ołówkiem (inicjały imion i nazwisk – jeden z datą „45”). Pozostałe trzy inskrypcje umieszczone zostały na drewnianych ościeżnicach drzwi w pomieszczeniu nr 1. Dwa z nich od zewnątrz: na nadprożu (ołówkiem) i południowej listwie ościeżnicy (wycięta ostrym narzędziem data „6 (?).1945”) oraz jeden napis wykonany również na ościeżnicy prawdopodobnie kredką – od wewnątrz („Rosik”). Pozostałe ślady są trudne do jednoznacznego zakwalifikowania jako inskrypcje martyrologiczne lub nieczytelne.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

< Poprzednia		Następna >