Kolejny zabytek w Warszawie

piątek, 24 sierpnia 2018 15:27

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków trzy budynki należące do zespołu zabudowań Instytutu Tele- i Radiotechnicznego: gmach główny wzdłuż ul. Ratuszowej, budynek dawnych koszar w środkowej części posesji i budynek dawnych koszar wzdłuż ul. Borowskiego, położone w Warszawie przy ul. Ratuszowej 11, z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe.

Budynki pokoszarowe mieściły pierwotnie stajnie lub magazyny 2. Orenburskiego Pułku Kozaków, następnie magazyny przy młynie parowym, działającym tu na początku XX w. Budynkom koszarowym towarzyszyły place ćwiczeń, magazyny, warsztaty, wozownie, zbrojownie, stajnie. Obok obiektów fortecznych i pomocniczych Cytadeli Warszawskiej było to główne miejsce stacjonowania wojsk carskich w Warszawie. Śladem tych czasów są inskrypcje wykonane cyrylicą, pochodzące z l. 1898-1914, wyryte na cegłach elewacji (podwórzowych i od ul. Borowskiego). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. zespoły koszarowe przejęło Wojsko Polskie, a w okresie wojny polsko-bolszewickiej w l. 1919-21 ulokowano w nich oddziały Legii Akademickiej. W l. 1928-30 w płd.-zach. narożniku działki, wzdłuż ul. Ratuszowej zrealizowano nowy budynek przeznaczony wraz z przystosowanymi odpowiednio budynkami pokoszarowymi, na siedzibę Państwowej Wytwórni Łączności. W 1934 r. kompleks zabudowań przejął Państwowy Instytut Telekomunikacyjny, kierowany przez prof. Janusza Groszkowskiego. Zorganizowany tu w 1935 r. dział telewizji doprowadził w 1937 r. do uruchomienia w gmachu „Prudentialu”, pierwszej w Polsce stacji telewizyjnej. W wyniku dalszego rozwoju i przekształceń, w 1956 r. powstał Instytut Tele- i Radiotechniczny, który przy ul. Ratuszowej 11 działa do dziś.

Zabudowania pokoszarowe, jako ślad obecności wojsk carskich na terenie Pragi i unikalny dokument obecności konkretnych osób służących w wyżej wspomnianym pułku, są czytelnym świadectwem wydarzeń historycznych początku XX w. i historii miasta i dzielnicy. Na wartość historyczną dawnych koszar składają się nie tylko napisy na murach dawnych budynków, ale też ciągłość ich użytkowania po zmianie funkcji w okresie międzywojennym. Rzadkie połączenie carskiego budownictwa wojskowego i modernistycznej architektury użyteczności publicznej wyróżnia zespół zabudowy przy ul. Ratuszowej 11 pod względem artystycznym i typologicznym. Budynki Instytutu Tele- i Radiotechnicznego, pełniące od 80 lat nieprzerwanie nadaną w latach 30. XX w. funkcję, są materialnym świadectwem pionierskiej pracy na rzecz rozwoju polskiej myśli technicznej w dziedzinie łączności elektronicznej i radiowej, w tym działalności najwybitniejszego polskiego radioelektronika – prof. Janusza Groszkowskiego. Upamiętniają także działalność Juliana Putermana - twórcy licznych obiektów użyteczności publicznej na terenie Warszawy. Są cennym przykładem stylistyki warszawskiego modernizmu lat 30. XX w. z powściągliwą dekoracją z cegły (w przebudowanych partiach koszar) oraz wyprawą tynkarską elewacji, opracowaną w sposób starannie podkreślający jej artykulację architektoniczną (w gmachu głównym). Jej przejawem we wnętrzach są zachowane elementy wyposażenia, m.in połączenie lastrykowych posadzek z elegancką ślusarką balustrad klatek schodowych gmachu głównego. O wysokich walorach architektonicznych świadczy także charakterystyczny dla budynków użyteczności publicznej mecenatu państwowego monumentalizm głównego gmachu, wyrażający się w proporcjach oraz wystroju fasady i sali konferencyjnej. Wymienione walory sprawiają, że przedmiotowe budynki są cennym źródłem wiedzy dla historyków i varsavianistów, co świadczy o wartościach naukowych. Powyższe wartości zostały także potwierdzone w opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

O wpis wnioskowało Stowarzyszenie Kolekcjonerzy Czasu.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

< Poprzednia		Następna >