Kolejny wpis na Mazowszu

piątek, 21 września 2018 14:46

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków cmentarz żydowski w obrębie historycznych granic z 1931 r., założony w II poł. XVIII w., położony na obszarze działki ewidencyjnej nr 20 obręb 12 w Grodzisku Mazowieckim przy ul. Żydowskie, z uwagi na zachowaną wartość historyczną.

Decyzją z 27 lutego 1996 r. organ wpisał do rejestru zabytków cmentarz żydowski w Grodzisku Mazowieckim przy ulicy Chrzanowskiej (obecnie ulica Żydowska). Powyższym wpisem objęty został teren cmentarza w granicach ogrodzenia, zlokalizowany na działce ewidencyjnej nr 41 obręb 12. Zachowana w obecnym kształcie nekropolia stanowi część historycznego kirkutu. Ochroną prawną na podstawie ww. decyzji objęte zostały także zachowane macewy oraz brama położona poza granicą wpisanego cmentarza, na działce ewidencyjnej nr 20 obręb 12.

Do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków 5 września 2016 r. wpłynął wniosek Burmistrza Miasta Grodzisk Mazowiecki, dotyczący wpisu do rejestru zabytków pozostałej części cmentarza żydowskiego, położonego w obrębie działki nr 20. Wnioskowane przez burmistrza rozszerzenie wpisu ma na celu ochronę oraz udokumentowanie historycznego obszaru kirkutu. Gmina Grodzisk Mazowiecki planuje uporządkowanie tego terenu, rewitalizację, która umożliwi godne upamiętnienie jego dawnego przeznaczenia oraz utworzenie miejsca pamięci.

Wartość nekropolii jest nie do przecenienia ze względu na tradycyjną żydowską koncepcję cmentarza. Według zasad judaizmu, każdy pochówek i cały obszar cmentarny jest nienaruszalny. Wpisany teren, dokumentujący zasięg historycznego założenia cmentarnego, przedstawia przede wszystkim wartość historyczną i stanowi materialny ślad wielowiekowej obecności lokalnej społeczności żydowskiej. Ponadto, należy zwrócić uwagę na fakt, że do czasu powstania cmentarza żydowskiego na warszawskich Powązkach w 1806 r. służył on jako miejsce wiecznego spoczynku także dla Żydów z Warszawy. Jest to zatem miejsce o szczególnej wartości symbolicznej: obiekt związany z dziejami Żydów w Polsce, stanowiący także świadectwo dziejów miasta i jego wielokulturowości. Obszar ten jest także cenny w wymiarze historycznym ze względu na istniejące na tym terenie odkryte w 1959 r. stanowisko archeologiczne - cmentarzysko z okresu laterańskiego.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.