Schron bojowy w pow. mławskim zabytkiem

poniedziałek, 01 października 2018 15:08

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków schron bojowy i relikty umocnień ziemnych wraz z otoczeniem, stanowiące wspólnie fragment umocnień powstałych w 1939 r. oraz miejsce upamiętniające wydarzenie historyczne bitwy pod Mławą w 1939 r., położone w miejscowości Stara Sławogóra (pow. mławski), z uwagi na zachowane wartości historyczne i naukowe.

Budowę linii umocnień w okolicach Mławy rozpoczęto w lipcu 1939 r. Projekt umocnień został opracowany przez oficerów Oddziału III Operacyjnego sztabu Armii Modlin, ppłk. Ignacego Wądołowskiego i mjr. dypl. Stanisława Majera. Realizacja oparta była na instrukcji Saperów Sztabu Głównego z 1939 r. W wyniku prac powstały dwa odcinki umocnień: mławski oraz rzęgnowski, tworzące wspólnie linię mławską o długości około trzydziestu dwóch kilometrów. Umocnienia te w literaturze określano jako pozycję mławską. Koncepcje umocnień oparto na układzie schronów żelbetowych, których uzupełnienie stanowiły założenia ziemne: stanowiska ogniowe, rowy strzeleckie i łącznikowe. Obronę pozycji mławskiej powierzono 20. Dywizji Piechoty. Odcinek linii mławskiej jako pierwszy został zaatakowany podczas kampanii wrześniowej. Działania wojenne w obszarze pozycji mławskiej trwały od 1 do 3 - 4 września 1939 r. Obrona nie została przełamana przez nacierające wojska. Odwrót wojsk polskich nastąpił na rozkaz dowódcy armii „Modlin”. W działaniach brało udział 16 100 żołnierzy pod dowództwem płk. Franciszka Dudzińskiego. W bitwie wg różnych danych poległo około 1200 żołnierzy polskich, a około 1500 zostało rannych.

Linia mławska to przykład polskiego budownictwa obronnego okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jednym z najlepiej zachowanych elementów tej linii są schrony o konstrukcji żelbetowej. Na dziś zachowały się 54 obiekty (48 - odcinek mławski i 6 - odcinek rzęgnowski), przedstawiające siedem typów rozwiązań. Wśród zachowanych schronów znajduje się ten w miejscowości Stara Sławogóra. Jest to przykład rozwiązania przewidzianego na dwa stanowiska ogniowe, o izbie strzelniczej na planie trapezu. Schron stanowi element wschodniej części odcinka mławskiego, którego obronę powierzono żołnierzom 80. Pułku Piechoty, wchodzącego w skład 20. Dywizji Piechoty. Obiekt jest integralnym elementem całości założenia, dziełem budownictwa militarnego, opartego na rozwiązaniach opracowanych przez polskich konstruktorów, zawartych w instrukcji saperskiej. Konstrukcja oraz wskazane do budowy materiały gwarantowały schronienie załodze, a jednocześnie dzięki przemyślanym rozwiązaniom, zapewniały należytą siłę ogniową. Skuteczność przyjętych założeń była w swoim czasie wyjątkowo nowatorska, a wartość użytkowa schronów wpłynęła na skuteczność obrony podczas działań wojennych. Na wartość zabytkową przedmiotowego obiektu wpływa fakt zachowania w jego najbliższym sąsiedztwie układu umocnień ziemnych, stanowiących wraz z budynkiem schronu integralną całość w znaczeniu funkcjonalnym założenia obronnego.

Wskazane powyżej wydarzenia związane z bitwą pod Mławą świadczą o wartości historycznej, dokumentującej fakty z dziejów Polski w znaczeniu historii kraju, jak również historii lokalnej obszaru Mazowsza Północnego. W ocenie wartości zabytkowej założenia należy wskazać jego wartość naukową, jako przykładu zachowanej formy dzieła budownictwa obronnego. Zarówno schron, jak i umocnienia ziemne przetrwały w niemal nienaruszonym stanie od czasu budowy – 1939 r. Warto wspomnieć o istniejących uszkodzeniach układu umocnień oraz budynku schronu, będących następstwem prowadzonych działań obronnych. Ślady po ostrzałach są świadectwem dramatu rozegranego w obszarze umocnień.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

< Poprzednia		Następna >