Syrenki w rejestrze zabytków

piątek, 19 października 2018 14:27

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków ruchomych elementy wystroju szkoły przy ul. Różanej 22/24 w Warszawie, wykonane w l. 1934-35 przez uczniów Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Wpisem objęto płaskorzeźbę z wizerunkiem Syreny warszawskiej, zlokalizowaną na ścianie klatki schodowej na poziomie parteru wewnątrz budynku szkoły oraz sgraffito zlokalizowane na elewacji bocznej zachodniego członu budynku.

Budynek szkoły przy ul. Różanej, przeznaczony dla trzech szkół powszechnych, został wybudowany w l. 1934-35 w ramach I serii szkolnych inwestycji miejskich. Budowa szkół powszechnych była jednym z priorytetowych zadań stojących przed władzami stolicy pod rządami Stefana Starzyńskiego, szczególnie na terenie nowo urbanizowanych dzielnic. Powstało wówczas kilkanaście modernistycznych budynków, projektowanych przez znanych architektów m.in.: Romualda Gutta, Jerzego Przymanowskiego, czy Juliusza Żurawskiego, autora projektu omawianej szkoły. Patronem szkoły został Julian Stachiewicz, zmarły w 1934 r., wielokrotnie odznaczany generał brygady Wojska Polskiego i historyk wojskowości.

Na każdej z powstałych wówczas warszawskich szkół został umieszczony herb stolicy, mający sygnować inwestycję miasta. Były to projekty wykonywane w technice sgraffita lub płaskiego reliefu. Wizerunek Syrenki na elewacji szkoły przy ul. Różanej jest jedynym zachowanym emblematem miasta z I etapu realizacji inwestycji szkolnych. Sgraffito jest kompozycją najbardziej indywidualną stylistycznie i oryginalną na tle pozostałych znanych herbów miejskich ze szkół powszechnych. Do chwili obecnej z dekoracji sgraffitowej budynku szkolnego przy ul. Różanej pozostał fragment przedstawiający wizerunek Syreny oraz napis „SZKOŁA POWSZECHNA”. W reprezentacyjnym holu na parterze budynku szkolnego został także umiejscowiony herb Warszawy. Jest to płasko reliefowana kompozycja o zsyntetyzowanych, geometryzujących formach. Fragmenty ciała przedstawione są w sposób uproszczony, ale realistyczny. Pozostałe formy są przedstawione za pomocą czytelnych figur geometrycznych: ogon w kształcie koła i trójkątna przesłaniająca postać tarcza, umieszczona osiowo. Gładkie powierzchnie ogona Syreny rozbite są w partii płetwy za pomocą rytych rombów. Dwie równoległe fale symbolizują wodę. Pod prostokątną płaszczyzną płyciny znajduje się typograficzna sygnatura: „WYKONALI / UCZNIOWIE / MSSZ”.

Przedmiotowa dekoracja stanowi integralny element wystroju budynku szkoły. Posiada indywidualny wyraz artystyczny i jest przykładem dobrego poziomu rzemiosła. Obie sylwetki Syren są modernistyczne w formie i silnie stylizowane. Każde z tych przedstawień herbowych jest oryginalnie zakomponowane, czego dowodem jest wyjątkowo potraktowany motyw tarczy, nawiązującej do oręża średniowiecznego (w przeciwieństwie do dominującego w większości emblematów miejskich puklerza). Obiekty są unikatowym i cennym dokumentem, ilustrującym plastyczną oraz rzemieślniczą działalność tej artystycznej szkoły w przestrzeni publicznej. Stanowią także przyczynek do badań nad polską sztuką dekoracyjną i zdobnictwem architektonicznym okresu międzywojennego.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

< Poprzednia		Następna >