Wiadukt Drogi Żelaznej Warszawsko-Kaliskiej zabytkiem

piątek, 12 października 2018 15:02

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków paraboliczny sklepiony wiadukt Drogi Żelaznej Warszawsko-Kaliskiej, wzniesiony w l. 1903-04, położony w Warszawie w rejonie ul. Armatniej, z uwagi na zachowane wartości historyczne, artystyczne i naukowe.

Wiadukt znajduje się w płd. części dzielnicy Wola, na zach. od dworca Warszawa Zachodnia, w rejonie stacji technicznej Czyste. Obecnie jest wyłączony z użytkowania i nie pełni już swojej funkcji nośnej. Pierwotnie stanowił element szerokotorowego objazdu normalnotorowej stacji Warszawa Pasażerska. Dodatkową funkcją wiaduktu przy ul. Armatniej było również zapewnienie komunikacji na poziomie gruntu, między osiedlem a placami przeładunkowymi po drugiej stronie. Po wymianie przez pruskie wojska podczas I wojny światowej linii kolejowych na normalnotorowe, wiadukt przestał być potrzebny i utracił pierwotną funkcję. W ten sposób stał się jedynie fragmentem ciągu komunikacyjnego ul. Armatniej.

Konstrukcja wiaduktu jest unowocześnioną adaptacją projektu opracowanego wcześniej dla Południowo-Wschodnich Dróg Żelaznych. Jej nowatorstwo polegało na wykorzystaniu nowoczesnej konstrukcji żelbetowej w połączeniu z tradycyjną, murowaną z cegły. Tego typu wiadukty kamienno-żelbetowe były formą przejściową, zanim powstały budowle całkowicie żelbetowe. Można stwierdzić, że wiadukt przy ul. Armatniej jest pierwszym przykładem zastosowania konstrukcji żelbetowej w budownictwie kolejowym zaboru rosyjskiego. Z pewnością jest jednym z pierwszych w Polsce i w Warszawie wiaduktów o konstrukcji żelbetowej - obok mostu na rzece Rudawie w Krakowie (1891 r.) i wiaduktu przy ul. Karowej w Warszawie (1904 r.).

Ze względu na zastosowanie nowoczesnego rozwiązania w postaci wzmocnienia murowanej konstrukcji parabolicznej żelbetem, wiadukt kolejowy przy Armatniej jest materialnym świadectwem ewolucji myśli technicznej w dziedzinie konstrukcji, a tym samym obiektem o wyjątkowej wartości naukowej, stanowiącym przedmiot badań historyków techniki. Ponadto, jako relikt części nieistniejącej obecnie linii kolejowej, dokumentuje przebieg Drogi Żelaznej Warszawsko-Kaliskiej oraz historię rozbudowy warszawskiego węzła kolejowego. Napisy odręcznie wyryte na cegłach (z lat 1915-18, pozostawione przez żołnierzy niemieckich z 2. batalionu piechoty landszturmu „Burg” (IV/35) kwaterującego w Warszawie w koszarach przy ulicy Koszykowej), będące w przestrzeni publicznej czytelnym śladem żywej historii miasta i dzielnicy, świadczą o historycznych walorach obiektu. Wiadukt ten jest również cennym przykładem architektury ceglanej, charakterystycznej dla czasów carskich. Jego walor estetyczny - staranne wykończenie cegłą i kamienną okładziną, jak i stylistyczna spójność z zabudowaniami sąsiedniego osiedla kolejowego sprawiają, że mimo utraty dawnej funkcji, pozostaje istotnym elementem lokalnego krajobrazu. Pełni także rolę dominanty w perspektywie ul. Armatniej i zapewnia kameralny charakter dawnego osiedla kolejowego, oddzielając domy od torów. Wskazane elementy architektoniczne i konstrukcyjne stanowią cenny dokument rozwiązań stosowanych w realizacjach kolejowych początku XX w. oraz klasyfikują przedmiotowy wiadukt jako bogate źródło wiedzy dla historyków i varsavianistów, a tym samym obiekt o wyjątkowej wartości naukowej.

Postępowanie wszczęto na wniosek organizacji społecznej Obrońcy Zabytków Warszawy.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowego.

< Poprzednia		Następna >