Pawilony dawnego Szpitala Ujazdowskiego w rejestrze zabytków

środa, 12 grudnia 2018 15:46

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków - Jakub Lewicki - wpisał do rejestru zabytków nieruchomych trzy budynki dawnego Szpitala Ujazdowskiego, położone w Warszawie przy ul. Jazdów 5, ul. Jazdów 8a, ul. Jazdów 10a/10b.

Objęte wpisem do rejestru zabytków budynki dawnego Szpitala Ujazdowskiego zostały wzniesione w latach 1894-1896. Zabudowania Szpitala Ujazdowskiego wznoszone były w kilku etapach, a ich forma architektoniczna nawiązywała do rosyjskich koszar wojskowych. Przed 1939 r. na terenie Szpitala znajdowało się 58 budynków. Znaczą cześć budynków rozebrano w pierwszych latach powojennych oraz w związku z budową Trasy Łazienkowskiej, która rozdzieliła teren d. szpitala. Pawilony przy ul. Jazdów 5, 8a i 10a/10b, znajdujące się w północnej części terenu d. Szpitala Ujazdowskiego przywracają pamięć o faktycznej skali tego założenia.

Pawilon przy ul. Jazdów 5 to dwukondygnacyjny budynek pełniący początkowo funkcję lecznicy osób chorych na tyfus. W dwudziestoleciu międzywojennym w budynku miał swoją siedzibę Oddział Radiologii. Po II wojnie światowej w pawilonie umieszczono Szpital Psychiatryczny. Elewacja pawilonu jest ceglana, typowa dla historycznej zabudowy Szpitala Ujazdowskiego. Na podkreślenie zasługuje główne wejście z dekoracyjnym portalem, oprawa otworów okiennych oraz parapety z profilowanymi opaskami podokiennymi. Na cegłach od strony tarasu zachowały się podpisy (Imiona, nazwiska, daty, rysunki) wykonane odręcznie w I połowy XX w.

Budynek przy ul. Jazdów 8a to jednokondygnacyjny pawilon, który początkowo pełnił funkcje magazynowe (do pocz. XX w.) Następnie zaadaptowany został do potrzeb Oddziału Stomatologicznego. Po wojnie w pawilonie urządzono ogólnodostępną łaźnię publiczną. Elewacja, pierwotnie opracowana za pomocą czerwonej cegły. Etapy procesu budowy są czytelne poprzez różne opracowanie łuków nadproży nad oknami oraz odmienne kształtowanie narożników, wyraźne pomimo przesłonięcia elewacji tynkiem.

Budynek przy ul. Jazdów 10a/10b to jednokondygnacyjny pawilon, wzniesiony dla pracowników Szpitala Ujazdowskiego i ich rodzin. W 1947 r. w pawilonie utworzono Przedszkole nr 5 Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Budynek niezmiennie pełni funkcje oświatowe i społeczne. Obecnie sposób ukształtowania elewacji został częściowo zniekształcony ze względu na warstwę termoizolacji. Powojenne przekształcenia budynku nie zatarły jednak jego pierwotnego układu funkcjonalno-przestrzennego.

Pawilony przy ul. Jazdów 5, 8a oraz 10a/10b, powstałe na potrzeby Szpitala Wojskowego posiadają niewątpliwą wartość artystyczną, historyczna i naukową. Stanowią typowy przykład architektury ceglanej o charakterze militarnym z końca XIX w. Zastosowanie analogicznych form kształtowania bryły ww. budynków nie pozbawiło uch jednak indywidualnej formy architektonicznej o wartości artystycznej. Budynki te stanowią świadectwo działalności osób – personelu medycznego, pacjentów, studentów Oficerskiej Szkoły Sanitarnej, a także poszczególnych oddziałów i instytucji. Obejmuje ona czasy zwierzchności władzy rosyjskiej, czasy II Rzeczypospolitej i rozwoju polskiego szpitalnictwa wojskowego oraz okres II wojny światowej. Swoista suwerenność Szpitala wobec władzy okupacyjnej sprawiła, że określany bywał mianem „Rzeczypospolitej Ujazdowskiej”. Ponadto ww. budynki służyć mogą do analizy budownictwa pod kątem ówczesnych regulacji w dziedzinie higieny, przepisów epidemiologicznych, zasad przeciwpożarowych, co sprawia, że mają one wysoki walor naukowy.

< Poprzednia		Następna >