Dekoracje naścienne dawnej Wielobranżowej Szkoły Rzemiosł wpisane do rejestru zabytków

poniedziałek, 04 lutego 2019 11:40

W dniu 16 stycznia 2019 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego naściennych dekoracji malarskich i mozaiki autorstwa Gabriela i Hanny Rechowiczów, powstałych w 1968 roku, zlokalizowanych na elewacji szczytowej i we wnętrzach budynku dawnej Szkoły Rzemiosł – obecnie Zespołu Szkół nr 31 im. Jana Kilińskiego w Warszawie przy ul. Felińskiego 13

Dawna Wielobranżowa Szkoła Zawodowa (Szkoła Rzemiosł), położona przy ul. Felińskiego 13 w Warszawie, powstała w 1968 roku z inicjatywy Związku Izb Rzemieślniczych. Budowa obiektu została sfinansowana ze składek warszawskich rzemieślników. Szkoła została zbudowana w stylu powojennego modernizmu i stanowi świadectwo ówczesnych prądów architektonicznych. Architekt Mieczysław Gliszczyński, będący projektantem gmachu, przykładał dużą wagę do uzupełniania architektury elementami plastycznymi. Uwzględniał obecność dekoracji i wystroju wnętrz już na etapie wstępnej koncepcji. Nawiązywał współpracę z wybranymi plastykami i zlecał im aranżację konkretnych pomieszczeń czy płaszczyzn. Przy realizacji projektu Szkoły Rzemiosł Gliszczyński powierzył wykonanie kompozycji ściennych Gabrielowi i Hannie Rechowiczom, którzy wykonali kompozycje obejmujące malarstwo naścienne zlokalizowane we wnętrzu stołówki i na ścianach dwóch klatek schodowych oraz mozaiki usytuowane na jednej ze ścian holu i na ścianie szczytowej gmachu od strony ulicy Gen. Zajączka. Za powyższą realizację autorzy otrzymali w 1969 roku nagrodę Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.

Na dekorację północnej ściany szczytowej głównego korpusu szkoły składa się charakterystyczna dla twórczości Rechowiczów mozaika wykonana z kamieni oraz wkomponowanych pomiędzy nie płaszczyzn i guzowatych form cementowych. Pierwotnie mozaika była polichromowana. Obecnie w wyniku wymycia pigmentów przez czynniki atmosferyczne widoczne są jedynie ślady malatury (czerwienie, żółcienie oraz błękity).

Kompozycja mozaikowa, zrealizowana w mniejszej skali, zdobi wnętrze przedsionka szkoły. Jest to pejzażowo-abstrakcyjne przedstawienie z czarnym, malowanym masywem górskim umiejscowionym w dolnej partii i kompilacją barwionych błękitnych płaszczyzn zestawionych z fakturowymi, również polichromowanymi partiami wypełnionymi kamienną okładziną. Gdzieniegdzie widoczne są wkomponowane tessery. Dominują błękity, czernie i ochry.

Dziełem projektu Rechowicza są także malowidła zlokalizowane na ścianach dwóch otwartych klatek schodowych, usytuowanych na przeciwległych końcach korytarza. Kompozycje zaczynają się na wysokości pierwszego piętra i ciągną przez dwie kondygnacje. Składają się na nie wertykalne pasy i geometryzujące kształty barwnych płaszczyzn (biele, czernie, lazuryt, granaty i szarości). W trakcie jednego z remontów szkoły obie polichromie zostały przemalowane – barwy i układ elementów odtworzono według oryginalnej kolorystyki i wzoru.

Na wystrój plastyczny budynku składają się również dwa prostokątne malowidła usytuowane na zachodniej ścianie w pomieszczeniu stołówki, stanowiąc w jej przestrzeni wyraziste akcenty barwne. Utrzymane są one w tonacjach zimnych zieleni, błękitów, oraz brunatnych brązów i żółcieni. Oba malowidła posiadają podobną kompozycję i kolorystykę. Nawiązują do malarstwa sztalugowego Gabriela Rechowicza, charakteryzującego się surrealistyczną stylistyką. Obie malatury wyobrażają układ kul o zróżnicowanej wielkości, które wraz z trójkątnymi płaszczyznowymi formami zawieszone są w charakterystycznym dla całej twórczości malarskiej Rechowicza barwnym tle przenikających się świetlistych plam koloru.

Przedmiotowe barwne i fakturalne kompozycje naścienne stanowią akcent wizualny, wzbogacający i urozmaicający surową formę architektoniczną szkoły. Prace Rechowiczów w Szkole Rzemiosł charakteryzują się indywidualnym wyrazem artystycznym i wysoką jakością wykonania, co jest nośnikiem niezaprzeczalnych wartości artystycznych, zarówno poszczególnych kompozycji jak i całego wystroju szkoły, potraktowanego jako zespół. Dekoracja plastyczna stanowi integralny element budynku, będąc istotnym składnikiem projektu i realizacji. Została rozplanowana celowo i konsekwentnie w celu dynamizacji przestrzeni architektonicznej obiektu. Forma każdego z przedstawień projektowanych przez Rechowicza dla gmachu szkoły ma inny charakter zarówno stylowy jak i wizualny, tworząc różnorodne efekty w powiazaniu z przestrzenią i dyspozycją powierzchni przeznaczonych do dekoracji. Realizacja ta stanowi cenny dokument ilustrujący etap rozwoju polskiej plastyki i sztuki użytkowej w latach 60. XX wieku, powstającej w przestrzeni publicznej. Na przełomie lat 50. i 60. Rechowiczowie wykonali wielkoformatowe naścienne dekoracje plastyczne m.in.: w hotelu Bristol, w Domu Chłopa, we wnętrzu Supersamu czy zewnętrzną dekorację gmachu basenu Legii. Stworzyli indywidualny styl o rozpoznawalnych cechach. W realizacjach tych posługiwali się różnorodnymi technikami rzeźbiarskimi, mozaikowymi i malarskimi, często łącząc je w obrębie jednego dzieła. Oryginalnego charakteru ich kompozycjom nadawał rodzaj użytego materiału - rzeczne otoczaki, płytki lub odpady ceramiczne, które scalone cementową zaprawą i polichromowane tworzyły abstrakcyjny relief. Mozaiki wykonywane były w tradycyjnej technice alla prima – w wilgotnym cemencie.

< Poprzednia		Następna >