Budynek dawnej Węgierskiej Ekspozytury Handlowej zabytkiem

wtorek, 05 marca 2019 16:56

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – prof. Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków budynek dawnej Węgierskiej Ekspozytury Handlowej, wzniesiony w 1972 r., wg projektu Jana Zdanowicza, położony w Warszawie, przy ul. Szwoleżerów 10 z uwagi na zachowane wartości artystyczne i naukowe. Decyzja została podpisana 22 lutego 2019 r.

Przedmiotowy budynek został wzniesiony na miejscu jednego z obiektów dawnych carskich Koszar Ułańskich. Budynek dawnej Węgierskiej Ekspozytury Handlowej wzniesiono z inicjatywy Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ambasady Republiki Węgierskiej (oficjalnie oddany do użytku w 1973 r.). Strona polska przygotowała projekt budynku, zapewniła materiały budowlane i robociznę, natomiast strona węgierska dostarczyła materiały wykończeniowe, m.in. blachę aluminiową, kamień, płytki ceramiczne. Projekt budynku wykonał architekt Jan Zdanowicz, absolwent Politechniki Warszawskiej, członek SARP, autor projektów m.in. Spółdzielczego Domu Towarowego „Feniks” oraz licznych budynków mieszkalnych na terenie Warszawy. Projekt konstrukcyjny budynku wykonali inżynierowie Grabowski i Wierzbicki. Wykończenie wnętrz zaprojektował architekt Bronisław Eibel, również absolwent Politechniki Warszawskiej, członek SARP, odznaczony Brązową i Srebrną Odznaką SARP w 1984 i 1997 r. W 1973 r. budynek otrzymał nagrodę architektoniczną „Mister Warszawy”, ogłaszaną na łamach „Życia Warszawy” i przyznawaną przez grono specjalistów najlepszym realizacjom architektonicznym w stolicy (rok wcześniej w tym samym konkursie wyróżnienie otrzymała inna realizacja Jana Zdanowicza). W 1984 r. wykonano remont budynku obejmujący renowację wnętrz (m.in. malowanie ścian, cyklinowanie parkietów) oraz częściową naprawę izolacji fundamentowej budynku, dachu i koszy rynnowych. Obiekt był użytkowany zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem do początku lat dwutysięcznych, później zaprzestano jego użytkowania. W 2017 r. na mocy porozumienia między rządem polskim i węgierskim budynek przeszedł na własność strony węgierskiej. Obecnie trwają prace nad uregulowaniem stanu własności działki oraz opracowywany jest projekt kompleksowego remontu i przebudowy obiektu.

Budynek dawnej Węgierskiej Ekspozytury Handlowej stanowi jedną z najlepszych realizacji architekta Jana Zdanowicza, której wartość została uznana już w momencie powstania, poprzez przyznanie obiektowi tytułu „Mister Warszawy” 1973. Tym samym budynek należy do grona kilkudziesięciu najciekawszych realizacji architektonicznych w stolicy, docenionych na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci PRL. Obiekt wzniesiony na podstawie indywidualnego projektu, podporządkowany precyzyjnemu programowi funkcjonalnemu i utrzymany rygorystycznie w jednorodnej konwencji stylistycznej, dokumentuje jednocześnie styl obiektów użyteczności publicznej lat 70. XX w. Na wysokie walory architektoniczne nieruchomości składają się przed wszystkim oryginalny plan, bryła o addycyjnym układzie urozmaicona wewnętrznym dziedzińcem, bocznymi aneksami i nadwieszeniem górnych kondygnacji, staranna kompozycja elewacji rozczłonkowana dwubarwną kolorystyką oraz podziałami filarów, okładzin i dużych partii przeszkleń. Budynek jest nie tylko unikatowym dziełem architektury, ale również bardzo rzadkim przykładem w pełni zachowanego wystroju, pochodzącego z początku lat 70., o potwierdzonym autorstwie, a tym samym doskonałym dokumentem wzornictwa obejmującym elementy oświetlenia, meblarstwa i dekoracji wnętrz. Na uwagę zasługuje przede wszystkim hol wejściowy ze spiralną klatką schodową wyłożony czarnym sjenitem, wewnętrzny dziedziniec przykryty ażurową konstrukcją, kawiarnia we frontowej części budynku z bufetem i wbudowanymi meblami oraz winiarnia z kompletnym wystrojem czy reprezentacyjny gabinet we frontowej części budynku z własną wnęką sanitarną i balkonem.

Wartość obiektu dostrzegalna jest również w starannym podejściu do zagospodarowania jego otoczenia. Elementy wokół budynku, takie jak tarasy, podesty, chodniki, zadaszenia, klomby, zostały zaprojektowane w taki sposób, aby integrować przestrzeń wewnętrzną obiektu oraz jego otoczenie. Natomiast duże partie przeszkleń z panoramicznymi oknami zapewniały budynkowi bezpośrednie widoki na otaczającą zieleń i elementy zagospodarowania. Integralnym elementem koncepcji architektonicznej budynku jest otaczający go drzewostan wkomponowany w układ klombów, podcieni i podziałów kwaterowych.

Wskazane elementy jednocześnie posiadają walory naukowe, jako przykłady myśli architektonicznej, projektowej oraz konstrukcyjnej, cechującej epokę modernizacji kraju po 1970 r., kiedy to zmiany we władzach KC PZPR doprowadziły do krótkotrwałego, choć znacznego podniesienia stopy życiowej obywateli oraz otwarcia na wzorce płynące spoza bloku państw komunistycznych. Budynek stanowi ważne ogniwo w rozwoju stołecznej architektury, nosząc znamiona nie tylko zmian stylistycznych, ale też znacznego podniesienia standardu wykończenia i komfortu użytkowania, które zbliżało architekturę PRL do poziomu realizacji zachodnioeuropejskich. Nie bez znaczenia jest również fakt, że budynek został wzniesiony jako obiekt dyplomatyczny przeznaczony na potrzeby Ambasady Węgier, kraju stanowiącego w oficjalnej polityce ważnego partnera wymiany gospodarczej i kulturalnej. Tym samym Ekspozytura dokumentuje również ważny epizod w relacjach międzynarodowych PRL oraz stanowi pamiątkę kontaktów polsko-węgierskich na przestrzeni kilkudziesięciu lat.

W skali Warszawy obiekt należy do najwyższej próby realizacji architektonicznych pochodzących z lat 60. i 70. XX w., cechujących się oryginalną bryłą, dużymi partiami przeszkleń, użyciem starannie dobranych materiałów wykończeniowych, w tym naturalnego kamienia, ceramiki, aluminium oraz prestiżową lokalizacją. Nieruchomość została wzniesiona według indywidualnego projektu, cechującego się nowatorstwem rozwiązań funkcjonalnych oraz kompozycyjnych, tym samym wpisuje się w nurt autorskich realizacji architektonicznych o jednostkowej funkcji podporządkowanej konkretnemu użytkownikowi. Obiekt należy do grupy tak charakterystycznych obiektów jak rotunda PKO, Dom Meblowy „Emilia”, pawilon „Chemii”, „Cepelii” czy stacje linii średnicowej.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Agnieszka Żukowska
Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków

< Poprzednia		Następna >