Kamienica Wittów w Warszawie zabytkiem

poniedziałek, 19 sierpnia 2019 15:25

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków kamienicy Wittów (budynku frontowego oraz oficyny), położonej w Warszawie przy ul. Emilii Plater 9/11, wraz z częścią terenu posesji, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Ulica Emilii Plater (d. Leopoldyny) została wytyczona w 1871 r., w tym też czasie przystąpiono do parcelacji terenu i wydzielenia działek hipotecznych. Posesja przy ul. E. Plater 9/11, składała się z nieruchomości gruntowych (d. hip. 1445 K i 1445 G), z których pierwsza została zakupiona przez fabrykanta Adolfa Witta w 1884 r., druga natomiast w 1891 r. Początkowo na działce znajdowała się drewniana i murowana zabudowa mieszkalna (w części frontowej) oraz budynki fabryki Armatur i aparatów, Odlewnia „Adolf Witt i syn”, produkującej elementy metalowe, armaturę łazienkową, narzędzia medyczne, itp. (w tylnej części działki). Istniejąca kamienica przy ul. E. Plater 9/11 została wzniesiona około 1904 r. W 1939 r. budynek został przejęty przez niemieckie władze wojskowe, przetrwał bez większych zniszczeń II wojnę światową, a po 1945 r. został upaństwowiony. W tym czasie zniszczeniu uległa oryginalna dekoracja fasady. W l. 1994-1996 przeprowadzono remont elewacji obejmujący m.in. rekonstrukcję detalu na podstawie zachowanych reliktów i fotografii archiwalnej.

Kamienica przy ul. Emilii Plater 9/11 jako przykład architektury łączącej wpływy secesji i uproszczonego klasycyzmu posiada walory artystyczne, na które składa się przede wszystkim bogaty detal architektoniczny elewacji oraz oryginalne elementy wystroju wnętrz. Dekoracja elewacji frontowej, obejmująca wydatny gzyms wieńczący i plastyczne naczółki okienne, typowe dla architektury przełomu XIX i XX w., z płasko traktowanym detalem sztukatorskim i niemal linearną dekoracją płycin podokiennych, świadczy o zmieniających się gustach epoki i przemianach stylistycznych śródmiejskiego budownictwa mieszkaniowego. Wystrój elewacji frontowej znalazł kontynuację w opracowaniu detalu wewnątrz budynku. Do stylistyki architektury przełomu wieków nawiązuje detal sztukatorski w lokalach mieszkalnych oraz ornamenty parkietów taflowych. Secesyjny wystrój nadano natomiast głównej klatce schodowej oraz stolarce drzwiowej. Połączenie obydwu tendencji wyraźne jest w dekoracji pieców ceramicznych. Wartość historyczna budynku wiąże się z dziejami rodziny Wittów oraz działalnością fabryki Adolfa Witta. Do 1918 r. była to jedna z niewielu fabryk na terenie Królestwa Polskiego, specjalizującą się w produkcji odlewów precyzyjnych, w tym m.in. armatury do kotłów parowych, kranów, wentyli oraz urządzeń grzewczych, których odbiorcami były w głównej mierze duże zakłady produkcyjne (cukrownie, browarnie, gorzelnie, farbiarnie). Budynek do II wojny światowej znajdował się w rękach jednej rodziny, co pozwoliło na zachowanie jego pierwotnej funkcji oraz oryginalnego wystroju. Kamienica przetrwała również bez większych zniszczeń Powstanie Warszawskie, a wprowadzone po 1945 r. podziały lokali na mniejsze nie zatarły oryginalnego układu funkcjonalno-przestrzennego. Przeprowadzony na przełomie XX i XXI w. remont elewacji uczytelnił historyczny charakter budynku. Nie bez znaczenia jest również fakt, że w budynku, jako jednym z nielicznych na terenie przedwojennej Warszawy, zachował się niemal kompletny wystrój architektoniczny wnętrz, łącznie z piecami ceramicznymi i ślusarką. Wartość naukowa budynku wynika jego z warstwy materialnej, m.in. technologii wykonania, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, jak również rozwiązań stylistycznych, technicznych i funkcjonalnych cechujących budownictwo mieszkaniowe początku XX w., umożliwiającej prowadzenie badań nad budownictwem mieszkaniowym na terenie Śródmieścia. Wystrój architektoniczny budynku w powiązaniu z dziejami kamienic świadczy także o trwałości określonych rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych oraz zmieniającym się guście, który umożliwił łączenie form neoklasycznych z dekoracją secesyjną.

Nośnikiem wartości historycznych i naukowych jest również część posesji, obejmująca fragment działki o nr ew. 10 z obrębu 5-05-03, jako integralny element zagospodarowania kamienicy.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >