Warszawska Piekarnia Mechaniczna przy ul. Stolarskiej 2/4 w Warszawie została wpisana do rejestru zabytków

środa, 26 sierpnia 2020 14:24

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek Warszawskiej Piekarni Mechanicznej z oficyną mieszkalną, położone przy ul. Stolarskiej 2/4 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Budynki przy ul. Stolarskiej 2/4 znajdują się na terenie historycznej części Pragi zwanej Nową Pragą, w kwartale wytyczonym ulicami Stolarską, Letnią i Szwedzką (dawny numer hipoteczny 1059). Zabudowa przedmiotowej działki powstała na początku XX w., co potwierdza data znajdująca się na ścianie szczytowej oficyny (J.R. 190[…], ostatnia cyfra uszkodzona). Jednym z pierwszych właścicieli nieruchomości był Jan Reichert, figurujący w księdze hipotecznej nieruchomości w 1905 r., do lat 20 XX w. dochodziło do częstych zmian stanu własności obiektu. W 1925 r. budynek piekarni wraz z oficyną stał się własnością Marcelego i Marii Wiechowiczów oraz Stanisława i Zofii Morawskich. Nowi właściciele Warszawskiej piekarni mechanicznej byli mistrzami piekarniczymi, związanymi z Cechem Piekarzy m.st. Warszawy, angażowali się w działalność społeczną, Wiechowicz był także senatorem II RP.

Budynki Warszawskiej Piekarni Mechanicznej i oficyny mieszkalnej przy ul. Stolarskiej 2/4 przetrwały bez większych zniszczeń II wojnę światową. Po 1945 r. piekarnia przeszła na własność Skarbu Państwa i funkcjonowała do 2010 r., obecnie jest nieużytkowana. Po 1977 r. rozebrano zabudowę posesji pod nr 6 odsłaniając ścianę szczytową oficyny pod nr 2/4. Budynek ten jest częściowo wykwaterowany, niektóre lokale są wyłączone z użytkowania.

Zabudowa dawnej Warszawskiej Piekarni Mechanicznej przy ul. Stolarskiej 2/4 posiada istotne walory historyczne jako jeden z nielicznych zachowanych reliktów zabudowy ulicy Stolarskiej oraz dokument zróżnicowania funkcjonalnego i stylistycznego krajobrazu architektonicznego Nowej Pragi. Jest to również wartościowy relikt zabudowy mieszkalno-przemysłowej na terenie dzielnicy cechujący się dobrym stanem zachowania oraz czytelnym układem przestrzennym. Wartość historyczna zabudowy dawnej piekarni związana jest również ze znaczącymi dla historii miasta i dzielnicy postaciami: Janem Reichertem, Marcelim Stefanem Wiechowiczem i Stanisławem Morawskim – reprezentantami kilku pokoleń warszawskich przedsiębiorców i piekarzy, działaczami społecznymi, członkami Cechu Piekarzy. Szczególne znaczenie w tym kontekście ma związek piekarni z postacią Marcelego Wiechowicza, w latach 30. XX w. Senatora RP, w okresie II wojny światowej więźnia Pawiaka, ofiary obozu koncentracyjnego na Majdanku.

Budynek piekarni o charakterystycznej, rozczłonkowanej bryle z dominantą w postaci 2 kominów, powiązany funkcjonalnie i kompozycyjnie z oficyną mieszkalną, jest w skali miasta cennym przykładem zabudowy postindustrialnej. Przemysłowa stylistyka obiektu przejawia się w zastosowaniu cegły licowej do opracowania ścian zewnętrznych, uproszczonego detalu architektonicznego w postaci gzymsów, fryzu, lizen, parapetów, łuków nadokiennych oraz zastosowania wewnątrz elementów żeliwnych konstrukcyjnych i użytkowych. O wyjątkowości ww. budynku świadczy także zachowany wystrój i elementy wyposażenia w postaci żeliwnej konstrukcji wspierającej stropy głównej sali piekarniczej, okładziny z płytek ceramicznych, w pełni zachowany piec do wypieków pieczywa z oryginalnym detalem i urządzeniami mierniczymi.

Unikatowość przedmiotowej zabudowy dostrzegalna jest również w kompozycyjnym i funkcjonalnym zespoleniu zabudowy przemysłowej i mieszkalnej, uzupełnionej o funkcje handlowe. Oryginalny charakter zachowała również oficyna mieszkalna, o skromnym detalu architektonicznym elewacji, w tym z dekoracyjnymi balustradami balkonów na 2 kondygnacji oraz zachowanym w znacznym stopniu oryginalnym wystroju. Dopełnieniem zabudowy jest wewnętrzny dziedziniec o funkcjach komunikacyjnych i gospodarczych integrujący poszczególne elementy zabudowy.