Ogrody klasztorne Sióstr Wizytek w rejestrze zabytków

środa, 30 marca 2022 10:23

Wydałem decyzję administracyjną wpisująca do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego teren klasztoru Sióstr Wizytek wraz z ogrodami, położony przy ul. Krakowskie Przedmieście 34 w Warszawie, z uwagi na zachowane wartości artystyczne i historyczne. Postępowanie w sprawie zostało przeprowadzone z urzędu. Niniejszy wpis stanowi uzupełnienie decyzji z dn. [1] lipca 1965 r. wpisującej do rejestru zabytków kościół pw. Opieki św. Józefa Oblubieńca Niepokalanej Bogurodzicy Maryi wraz z klasztorem, budynkami gospodarczymi i ogrodzeniem, jednocześnie uzupełnia zbiór najcenniejszych założeń klasztornych skarpy warszawskiej objętych ochroną konserwatorską na przestrzeni ostatnich lat. Jako dopełnienie zabudowy do rejestru zabytków zostały wpisane tereny i ogrody klasztoru sakramentek (2007) , szarytek (2016), dawnego klasztoru karmelitów, ob. kościoła seminaryjnego (2019).

Zakonnice Nawiedzenia Panny Marii zwane wizytkami zostały sprowadzone do Polski w 1654 r. przez Królową Ludwikę Marię Gonzagę z dwóch francuskich klasztorów w Troyes i Lyonie. Dn. 9.08.1654 r. doszło do uroczystego wprowadzenia 12 zakonnic do wzniesionego w 1653 r. drewnianego klasztoru i kościoła. Analiza licznych materiałów archiwalnych i źródeł kartograficznych, pozwoliła na prześledzenie zmian granic pierwotnego nadania królewskiego oraz potwierdziła nie tylko ciągłość istnienia przedmiotowego założenia, ale także trwałość jego struktury przestrzennej i funkcjonalnej. Otoczona murami i ogrodzeniem posesja klasztorna w obecnym kształcie, zdefiniowana granicami działki nr 33, zamyka się w rzucie nieregularnego wieloboku i odpowiada części dawnej nieruchomości o numerze hipotecznym 392. Niniejszy wpis uwzględnia obszar zawężonej w k. XIX w. historycznej nieruchomości, której granice zasadniczo pokrywają się z obszarem siedemnastowiecznej fundacji.

Teren klasztorny z ogrodami rozwijał się od momentu osadzenia wizytek przy Krakowskim Przedmieściu i podjęcia działalności przez zgromadzenie. Ogród był mu podporządkowany funkcjonalnie jako istotny element kultury zakonnej, odzwierciedlający obyczaje życia klasztornego. Teren ten stanowi zatem miejsce istotne dla tożsamości nie tylko dawnego założenia, lecz również reprezentacyjnej części miasta rozwijającej się wzdłuż Krakowskiego Przedmieścia i powiązanej przestrzennie z topografią skarpy warszawskiej, współtworząc jeden z najbardziej charakterystycznych komponentów krajobrazu kulturowego stolicy. Unikalną strukturę funkcjonalno-przestrzenną zabytkowej posesji tworzy zespół zabudowań nierozłącznie powiązany z zielenią, murami i podziałami wewnętrznymi, które współdecydują o wyjątkowym charakterze miejsca. Podkreślić należy szczególne walory historyczne i naukowe przedmiotowego terenu z ukształtowanym wielowiekową tradycją sposobem ich zagospodarowania, układem zabudowań, podwórzy, zieleńców i ogrodów o strukturze niemal niezmienionej od XVIII w. Ogród posiada ponadto wartości estetyczne uwidaczniające się w strefach zieleni ozdobnej z towarzyszącymi jej dziełami rzeźbiarskimi i kapliczkami, w ukształtowaniu muru oporowego, dekorowanego arkadami czy siedemnastowiecznych bram.

Ujęta murem posesja Zgromadzenia Sióstr Wizytek przynależy zarazem do zespołu dawnych siedzib szlacheckich i założeń klasztornych, kreujących szczególny ład przestrzenny głównego traktu dawnej Warszawy i skarpy wiślanej. Założenia wpisane w tarasowy układ terenu, powstające w pasie skarpy od Nowej Warszawy wzdłuż Traktu Królewskiego aż po ogrody Belwederu, obejmują łącznie cztery siedemnastowieczne zespoły klasztorno-ogrodowe.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >