Siedlce - Nowy wpis do rejestru

środa, 07 czerwca 2023 10:57

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał budynek dawnego starostwa powiatowego, powojennej siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Siedlcach do rejestru zabytków.

Postępowanie w tej sprawie wszczęte zostało z urzędu w grudniu 2022 roku. Wspomniany budynek powstał w 1862 z przeznaczeniem, na Biuro Powiatu Siedleckiego, przy dawnej ulicy Warszawskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym mieściło się w nim rn.in. starostwo powiatowe, komenda Policji Państwowej. W czasie okupacji niemieckiej — urząd skarbowy. Po wojnie w latach 1944-1956 budynek był siedzibą Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Siedlcach. Znajdowały się w nim cele i katownia, w której odkryto kości ludzkie. Najgłośniejszą zbrodniczą akcją siedleckiego PUBP była ,,sprawa szesnastu”, gdy UB w nocy z 12 na 13.kwietnia 1945 r., między 22.00 a północą na ulicach Siedlec zastrzeliło szesnastu polskich patriotów, byłych żołnierzy Armii Krajowej (ustalono nazwiska dziewięciu ofiar). Ich zwłoki znaleziono w sześciu różnych miejscach na siedleckich rogatkach.

Klasycystyczna kamienica na planie litery L to budynek dwukondygnacyjny, murowany z czerwonej cegły, otynkowany, częściowo podpiwniczony (oficyna), z nieużytkowym poddaszem. W części parteru, na elewacji znajdują się dwie tablice. Inskrypcja pierwszej zawiera informację, że w budynku mieściła się katownia UB. Druga informuje o wydarzeniach nocy z 12/13 kwietnia 1945 r. wraz ze zidentyfikowanymi imionami i nazwiskami ofiar. Na parterze, przy pomieszczeniu dawnej katowni znajduje się tablica z napisem: ,,W TYM POMIESZCZENIU PRZETRZYMYWANO PATRIOTÓW POLSKICH MIEJSCE UŚWIĘCONE MĘCZEŃSKĄ KRWIĄ ZACHOWAJ CISZĘ.

Od wejścia na ścianach są inskrypcje, wydrapane przez aresztowanych m. in.: ,,Boże wybaw nas”, ,,Jezu przebacz”, ,,Soszyński Piotr — Pióry”. W wielu miejscach powtarzają się też charakterystyczne rzędy kresek stanowiące prawdopodobnie wizualne odliczanie dni spędzonych w katowni. Znajduje się tam również sarkofag w którym złożono odnalezione szczątki ludzkie. Na nim znajduje się tablica ze znakiem krzyża oraz inskrypcja: ,,NIEWIELU WIEDZIAŁO O WASZEJ MĘCE TYLKO BÓG SŁYSZAŁ WASZE SKARGI”.

Nieruchomość jest przykładem materialnego świadectwa okresu świetności miasta i charakterystycznym elementem w jego krajobrazie. Jako przykład klasycystycznej architektury miejskiej z drugiej połowy XIX w. i element założenia urbanistycznego budynek dawnego starostwa powiatowego posiada wartości artystyczne i naukowe. Stanowiący miejsce męczeństwa polskich patriotów w okresie powojennym budynek jest świadectwem minionej epoki i zdarzeń, których zachowanie leży w interesie społecznym.