Budynek wielopoziomowego garażu dawnej Zajezdni Służby Zdrowia w rejestrze zabytków

poniedziałek, 12 czerwca 2023 12:19

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego budynek wielopoziomowego garażu dawnej Zajezdni Służby Zdrowia dla Stołecznej Kolumny Transportu Sanitarnego, przy ulicy Jana Pawła Woronicza 19, w Warszawie.

Koncepcja budowy garaży wielopoziomowych na terenach miejskich sięga dwudziestolecia międzywojennego. Powrócono do niej po 1945 r. Pierwszym projektem zrealizowanym w stolicy był budynek przy ul. Woronicza 19. Został wzniesiony w latach 1956-1958. Od początku wyróżniał się śmiałą formą architektoniczną łączącą cechy modernizmu i architektury dawnej. To znakomity przykład nowoczesnej architektury modernistycznej realizowanej niezależnie od promowanego odgórnie socrealizmu. Przeznaczenie budynku umożliwiło projektantom na zachowanie odsłoniętej konstrukcji żelbetowej ramp i stropów poszczególnych kondygnacji o czytelnym odcisku szalunku, bezpośrednie nawiązujących do stosowanego przez Le Corbusiera m.in. w Unite d'Habitation w Marsylii. Rozwiązanie to w przypadku ramp garażu przy ul. Woronicza 19 wynikało zarówno z pragmatyzmu, jak i kierunku rozwoju urbanistycznego zabudowy Służewca Przemysłowego, wyróżniającego się licznymi budynkami o nowatorskiej, często eksperymentalnej konstrukcji i formie zabudowy. Pomimo dokonanych przekształceń na przełomie lat polegających na ociepleniu elewacji z cegły silikatowej i usunięciu historycznego klinkieru partii cokołowej minimalizm użytych środków architektonicznych m.in. detalu w połączeniu z monumentalną i unikatową formą stanowią istotną wartość artystyczną.

Wartość naukowa budynku wynika z jego warstwy materialnej, m.in. technologii wykonania, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, jak również rozwiązań technicznych i funkcjonalnych cechujących budownictwo użyteczności publicznej i przemysłowej lat 50' XX w. Szczególne znaczenie ma wykorzystanie konstrukcji żelbetowej do spiralnych ramp garażu zapewniających komunikację pionową wszystkich kondygnacji budynku dla pojazdów kołowych. Budynek stanowi również istotne źródło wiedzy na temat rozwoju motoryzacji, zapotrzebowania i budowy w Warszawie garaży wielopoziomowych oraz działalności Centralnego Biura Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego oraz Kolumny Transportu Sanitarnego m.st. Warszawy.

Należy również wskazać wartość historyczną budynku będącego pierwszym zrealizowanym garażem wielopoziomowym na terenie powojennej Warszawy. Wzniesiony na potrzeby Kolumny Transportu Sanitarnego Miasta Stołecznego Warszawy budynek przez lata zapewniał sprawne funkcjonowanie transportu służb pogotowia ratunkowego. Zaprojektowany został przez założone w 1951 r. Centralne Biuro Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego, które realizowało kluczowe projekty infrastruktury transportowej na terenie całego kraju. Autorami koncepcji architektonicznej byli znani i cenieniu w kraju oraz zagranicą architekci Wiesław Żochowski, Mariusz Dalak i Janusz Czajkowski.

Budynek zyskał uznanie w oczach współczesnych (nagroda III stopnia W dziale budownictwa przemysłowego Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej) oraz na trwałe wpisał się w kontekst urbanistyczny Dzielnicy.