Praska kamienica w rejestrze

piątek, 16 lutego 2024 11:09

Prof. Jakub Lewicki, wpisał do rejestru zabytku nieruchomych województwa mazowieckiego kamienice frontową wraz z zespołem oficyn w Warszawie przy ul. Brzeskiej 15/17. Postępowanie zostało przeprowadzone na wniosek stowarzyszenia – Towarzystwo Przyjaciół Pragi.
Kamienica znajduje się w zachodniej pierzei ulicy, w rejonie Bazaru Różyckiego. W XIX w. na terenie posesji znajdowała się zabudowa drewniana. Pod koniec XIX w. wzniesiono na niej murowaną kamienicę frontową z bocznymi oficynami. Budynek wzniesiony został dla Menaeherna i Arona Kaliszów. W 1910 r. należała do Abrama Grauberga, następnie od 1928 r. do Piotra Cybulskskiego. Kamienica miała charakter mieszkalno-użytkowy, do 1939 r. mieściły się w niej m.in. oddział Miejskich Zakładów Zaopatrywania Warszawy sprzedający węgiel opałowy, skład spożywczy Skarżyńskiego, piekarnia Rocha Szajko oraz Wolfa Haftki, herbaciarnia i kawiarnia Dawida Mendżyrzyckiego.
Ponadto w budynku mieściła się żydowska biblioteka im. Pereca. Zabudowa bez większych zniszczeń przetrwała wojnę światową, lata zaniedbań doprowadziły do usunięcia części wystroju elewacji i wnętrz. Po II wojnie światowej przeszła na własność Skarbu Państwa. W latach 60. mieściła się pod tym adresem hurtownia galanterii konfekcyjnej. Po 2005 r. rozebrano wolnostojąca oficynę poprzeczną.
Kamienica stanowi jeden z najstarszych przykładów zabudowy ulicy z niezwykle bogatym wystrojem architektonicznym elewacji oraz oryginalnymi elementami. Gabaryty budynku oraz charakter zabudowy są typowe dla zabudowy miejskiej z przełomu XIX i XX w. Elementem wyróżniającym jest dekoracja czerpiąca z architektury klasycznej, z charakterystyczną gradacją rozwiązań stylistycznych. Zróżnicowany i bogaty detal architektoniczny, wprost odnoszący się do rozwiązań historycznych.
Nośnikiem wartości artystycznych są wnętrza kamienicy, z wyraźnym podziałem na reprezentacyjną, główną klatkę schodową, o częściowo zachowanym neorenesansowym wystroju snycerskim z aplikacjami na policzkach schodów, oraz znacznie skromniejszymi bocznymi klatkami schodowymi w oficynach, których standard dostosowano do zamożności pierwszych mieszkańców budynku. W każdej z nich zachowały się pozostałości zabudowy w formie komórek lokatorskich. Pomimo powojennych przekształceń i modernizacji w wielu lokalach zachowały się przykłady oryginalnej stolarki drzwiowej, a w budynku głównym także supraporty oraz posadzki taflowe.
Walor historyczny budynku, ściśle jest związany z historią Pragi oraz jej wielokulturowych mieszkańców. W kamienicy mieściły się liczne lokale użytkowe — sklepy, składy, które kontynuowały swoją działalność także po Il wojnie światowej.
Jak podkreślono we wniosku organizacji społecznej „omawiany zespół obiektów stanowi wyjątkowy dość dobrze zachowany przykład zabudowy miejskiej z przełomu XIX/XX w. We wnętrzach obiektów zachowało się wiele elementów z pierwotnego wyposażenia i wystroju dający precyzyjny obraz ówczesnej kultury materialnej i mieszkańców. Obiekty są świadectwem minionej epoki”.