Działobitnia Napoleońska w Twierdzy Modlin w rejestrze zabytków

piątek, 10 stycznia 2014 11:47

Działobitnia (Reduta) Napoleońska w zewnętrznym obwodzie obronnym Twierdzy Modlin, wzniesiona w latach 1811-1812, położona w Nowym Dworze Mazowieckim, została wpisana do rejestru zabytków.

Działobitnia artyleryjska tworzy integralny element fortyfikacji Twierdzy Modlin. Usytuowana w zachodniej części jej zewnętrznego obwodu, wchodzi w skład Korony Utrackiej (określanej również koroną „A”). Powstała w ramach rozbudowy twierdzy według projektu zatwierdzonego przez Napoleona Bonaparte w maju 1811 roku, zakładającego budowę, wysuniętych przed główny obwód obronny, trzech dzieł koronowych, wyposażonych w murowane śródszańce. Miały one pełnić rolę punktu obrony ostatecznej, schronienia oraz działobitni ostrzeliwującej przedpole i międzypola. Ostatecznie zrealizowano tylko jedną taką wieżę – przedmiotową działobitnię. Mimo licznych opracowań tematu nie wskazano jednoznacznie autora projektu budynku. Badacze przedmiotu nie są zgodni w tej kwestii, część z nich bezpośredniego autorstwa projektu upatruje w osobie Napoleona, nazywając obiekt „Redutą Napoleona”. Wieża określana jest również jako „działobitnia Kołaczkowskiego” z racji tego, iż porucznik Klemens Kołaczkowski kierował pracami przy jego budowie. Prace budowlane przy wznoszeniu obiektu prowadzone były w latach 1811-1812. Mimo szybkiego tempa budowy nie zdołano zrealizować pełnego projektu działobitni przed wojną francusko-rosyjską w 1813 roku.

Działobitnia Napoleońska jest jedną z najstarszych, zachowanych murowanych budowli Twierdzy Modlin, pamiętającą czasy Księstwa Warszawskiego - utworzonego w 1807 roku na mocy porozumienia cesarza Francji Napoleona Bonapartego i cesarza Rosji Aleksandra I. Powyższe decyduje o posiadanym walorze historycznym. Jest to budowla obronna w typie wieży artyleryjskiej, wzorowanej na projektach wybitnego francuskiego specjalisty z zakresu wojskowości – M. R. de Montalemberta, przy czym posiada rzadko spotykany wśród obiektów tego typu plan kwadratu. Unikalne jest jej zastosowanie jako śródszańca dzieła koronowego oraz usytuowanie w sposób umożliwiający flankowanie międzypól, zgodnie z zasadą działania wprowadzonych kilkadziesiąt lat później tradytorów. Tym samym budynek posiada wartość dokumentalną, będącą świadectwem rozwoju architektury obronnej XIX wieku, a zastosowany materiał jest nośnikiem wiedzy o możliwościach i sposobie budownictwa realizowanego w twierdzy, w czasach napoleońskich i późniejszych.