Komunikat po spotkaniu w Urzędzie Miasta Sochaczewa, dotyczącym Wzgórza Zamkowego

Przedstawiciele Urzędu Miasta, Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, inspektora nadzoru konserwatorskiego, archeologicznego i budowlanego oraz  firmy wykonawczej 9 stycznia 2014 roku, omówili sytuację, powstałą na Wzgórzu Zamkowym po zakończeniu prac wzmacniających, rewitalizacyjnych i zabezpieczających. Ustalono następujące fakty:

1.    Zaprawa, którą zastosowano, zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, to zaprawa wapienna. Tego typu zaprawy są wykorzystywane podczas większości prac na zabytkowych obiektach. Przed rozpoczęciem prac murarskich zbadano skład starej zaprawy, użytej do budowy murów oryginalnych i odtworzono jej skład w zaprawie współczesnej.

2.    Nie jest dziś jasne, z jakiego powodu doszło do odspojenia wierzchniej warstwy cegieł na części nowo wymurowanych murów. Należy podkreślić, że przy tego typu pracach, wykonywanych z użyciem technik konserwatorskich i zapraw wapiennych zawsze istnieje ryzyko wystąpienia podobnych zjawisk.

3.    Zaprawy wapienne mają niższą wytrzymałość, wiążą dłużej, ale nie powodują zasolenia murów. Użycie ciężkich zapraw z domieszką cementu mogłoby spowodować uszkodzenia cegieł zabytkowych.

4.    Należy podkreślić, że nowe cegły łączą się ze znajdującymi się pod nimi cegłami zabytkowymi. Dlatego za zasadne uznano użycie zaprawy wapiennej.

5.    Wszelkie prace zostały wykonane pod nadzorem konserwatorskim, zgodnie z wytycznymi projektowymi. Użyto metod zgodnych z zasadami sztuki konserwatorskiej i budowlanej oraz materiałów najwyższej jakości, atestowanych, sprawdzonych na wielu tego typu inwestycjach.

6.    Należy podkreślić, że problem dotyczy wyłącznie wierzchniej warstwy i tylko niewielkiej części murów, w związku z czym należy go traktować jako usterkę. Wartość prac murarskich, na których pojawił się problem, po wstępnych oględzinach (bez szczegółowego obmiaru) oszacowano na kwotę  10-20 tys. zł, przy wartości głównych prac budowlano-inżynieryjnych na wzgórzu na poziomie 4,7 mln zł.

7.    Pozostałe mury, w tym zabytkowe, są we właściwym stanie, nic nie zagraża ich stabilności, nie zaobserwowano oznak korozji zaprawy.

8.    Głównym celem prac na wzgórzu było zabezpieczenie skarpy zamkowej  i zabytkowych murów przed osunięciem i zawaleniem. Ten cel został osiągnięty. To na te prace – tj. między innymi gwoździowanie, palowanie, wybudowanie ściany oporowej z zastosowaniem metody kaszycowej, a także na nasadzenia zieleni, wybudowanie ścieżek i schodów wydatkowano największe środki – tj. ok. 4,2 mln.

9.    Stały, comiesięczny monitoring geodezyjny wskazuje na pełne osiągnięcie celu – wzgórze jest całkowicie stabilne, nie podlega żadnym ruchom.

10.  Na spotkaniu ustalono, że z uwagi na wymogi technologiczne i porę roku obecnie prace naprawcze nie będą prowadzone. Mogą być wykonane dopiero w okresie późnowiosennym (maj), gdy temperatury na stałe nie spadają poniżej 5 st. C. Do tego czasu zostanie wypracowana metoda zabezpieczenia, która da większe gwarancje stabilizacji nowych murów.

11.  Należy podkreślić, że spełnienie wymogów konserwatorskich, estetycznych i historycznych nie zawsze da się pogodzić z wymaganiami  nowoczesnej techniki budowlanej. Stąd pojawiające się czasem kłopoty, które nie są tylko problem sochaczewskiego zamku.

12.  Bardzo intensywne użytkowanie obiektu tuż po jego otwarciu (m.in. chodzenie po murach), jak również późniejsze próby „sprawdzania wytrzymałości murów” przez zwiedzających, mogło mieć wpływ na degradację spoiny.

13.  Dlatego do momentu rozpoczęcia prac naprawczych uprzejmie prosimy zwiedzających o przestrzeganie regulaminu obiektu. Niepogarszanie stanu murów – tj. Prosimy nie chodzić po odtworzonych fragmentach, nie „sprawdzać” stabilności cegieł i spoin. Każda tego typu ingerencja może wpłynąć na zwiększenie zakresu późniejszych prac i może zostać potraktowana jako akt wandalizmu.

Ponadto:

Celem prac na wzgórzu było zabezpieczenie skarpy zamkowej i zabytkowych murów przed osunięciem i zawaleniem, co pochłonęło około 90% środków (czyli 4,2 mln zł). Prace te, obok stabilizacji wzgórza, polegały na nasadzeniu zieleni, wybudowaniu ścieżek i schodów. Wykonane prace murarskie były działaniami uzupełniającymi, mającymi na celu uczytelnienie dawnego przebiegu murów (ich koszt wyniósł około 100 tys. zł, czyli 2% całej inwestycji).

Pragnę zapewnić, że służby konserwatorskie monitorują stan obiektu także po wykonaniu przedmiotowych prac.

Jednocześnie Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków przypomina, że zgodnie z art. 108 ust. 1 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ( Dz.U.  z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, ze zm.) „kto niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”  Naruszanie istniejących konstrukcji murowanych, sposobu ich ukształtowania, będzie traktowane jako niszczenie i dewastacja zabytku wpisanego do rejestru zabytków, podlegające powyższej sankcji.

Prosimy użytkowników obiektu o zachowanie zgodne z regulaminem, jaki został umieszczony przy wejściu na wzgórze zamkowe.

Agnieszka Żukowska

Rzecznik Prasowy

Mazowieckiego Wojewódzkiego

Konserwatora Zabytków