Skwer Batalionu AK „Ruczaj” zabytkiem

poniedziałek, 23 marca 2015 14:25

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków skwer Batalionu AK „Ruczaj” oraz zespół budowlany wraz z terenem założenia (składający się z budynków oznaczonych adresami: Piękna 7/9, Chopina 5A oraz Chopina 5B), powstały w latach 1949-55, położony w Warszawie.

Przedmiotowy skwer wraz z zespołem budowlanym posiada wartości historyczne oraz naukowe. Dokumentuje on jeden z etapów odbudowy stolicy, dotyczący budowy „Dzielnicy Ministerialnej” oraz reorganizacji układu drogowego, w celu zwiększenia jego przepustowości, co stanowi przykład powojennej myśli architektonicznej i urbanistycznej. Położenie omawianego terenu w Śródmieściu, a także ze względu na bliskie sąsiedztwo Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej i placówek dyplomatycznych, było powodem podjęcia decyzji o częściowym przekształceniu przestrzeni miejskiej, ukształtowanej przed wybuchem II wojny światowej. Wyburzenie kilkunastu kamienic znajdujących się po wschodniej stronie ul. Mokotowskiej, doprowadziło do rozluźnienia zabudowy i wprowadzenia terenów zielonych, co wpłynęło bezpośrednio na polepszenie warunków mieszkaniowych. Ponadto, w wyniku wyburzeń powstała dodatkowa przestrzeń w formie placu, który pierwotnie pełnił funkcję reprezentacyjną dla gmachu Metalexportu (usytuowanego u zbiegu ulic Kruczej i Mokotowskiej) oraz nadal stanowi efektowne zamknięcie ulicy Kruczej. W południowo-wschodniej części placu wyznaczono nową linię zabudowy, wzdłuż której ustawiono długie budynki mieszkalne stanowiące oprawę dla tego placu. O wartościach artystycznych budynków decyduje w szczególności udane powiązanie architektury zespołu z okoliczną zabudową. Trzej architekci tzw. „tygrysy” - Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński i Eugeniusz Wierzbicki (którzy realizowali m.in. warszawski „Dom Partii”) zaprojektowali domy mieszkalne w stylistyce socrealizmu, co stanowi podobieństwo do MDM-u, jednakże zastosowali powściągliwy, historyzujący detal architektoniczny, a zrezygnowali z nadmiernego monumentalizmu. Analogia do przedwojennych kamienic widoczna jest natomiast w zróżnicowaniu bryły poprzez zastosowanie ryzalitów, balkonów i loggii, wyodrębnieniu dwukondygnacyjnego przyziemia boniowaniem oraz w wykorzystaniu detalu architektonicznego. Zastosowanie powyższych elementów ujednoliciło i zarazem uporządkowało architekturę zabudowy wokół placu, co pozwoliło wyróżnić nowoczesny gmach Metalexportu, będący pierwotnie główną dominantą omawianej przestrzeni.

Należy też zaznaczyć, iż przedmiotowy skwer upamiętnia polskich żołnierzy z Batalionu AK „Ruczaj”, walczących w obrębie skrzyżowania ulic Kruczej, Mokotowskiej, Pięknej i Chopina.