Figura Madonny z Dzieciątkiem w rejestrze zabytków

środa, 08 marca 2023 09:24

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków prof. Jakub Lewicki wpisał do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego figurę Madonny z Dzieciątkiem autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej wraz z cokołem. Zlokalizowana jest na terenie podwórza wewnętrznego Spółdzielni Mieszkaniowej „Szare Domy" w Warszawie, pomiędzy ul. Łowicką 51, Fałata 2 i Narbutta 82.
Figura została wykonana w 1943 r. Na licu cokołu przymocowana jest kamienna tabliczka z rytą inskrypcją, pisaną majuskułą: „Pod Twoją Obronę / Uciekamy Się /19 X 1943 R". Z boku, z lewej strony, znajduje się tablica informacyjna z 1993 r.:,Figurę Matki Boskiej wykonała / Zofia Trzcińska-Kamińska / 1890-1977 / Rzeźbę poświęcił / O. Edward Kosibowicz S.J. / Zamordowany 2.Viii.1944”.
Autorką figura była mieszkająca w Warszawie rzeźbiarka – Zofia Trzcińska-Kamińska. Została zamówiona przez mieszkańców osiedla Spółdzielni Mieszkaniowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (obecnie Spółdzielni Mieszkaniowej „Szare Domy") w 1943 r. Kompozycja posągu utrzymana jest w stylistyce modernistycznej, wpisującej się w architekturę powstałej w latach 30. XX wieku kolonii mieszkaniowej. Statua stanowi artystyczną kontynuację motywu Matki Boskiej Akademickiej - kamiennej rzeźby znajdującej się na dziedzińcu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej wykonanej przez artystkę ok. 1938 r.
Figura jest charakterystyczna dla twórczości Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Posiada niezaprzeczalne wartości artystyczne. Łączą się z nią także wartości naukowe, wynikające z możliwości pogłębienia studiów nad twórczością artystyczną rzeźbiarki z okresu II wojny światowej, szczególnie, w świetle tego, że w 1939 r. i podczas Powstania Warszawskiego straciła większość swoich rzeźb w związku z kolejnymi pożarami.
Posiada również wartość historyczną, jako przedmiot kultu i przejaw religijności rozwijającej się w Warszawie w latach okupacji. Kapliczka zarazem stanowi element związany z dziejami kolonii dawnej Spółdzielni Mieszkaniowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie, a także dzielnicy Mokotów. Wysoka wartość artystyczna i historyczna figury stawiają ją w szeregu cennych realizacji sztuki sakralnej lat 40. XX w. w przestrzeni miejskiej.

Ze społecznikami o zabytkach

wtorek, 07 marca 2023 11:11

Wczoraj odbyło się spotkanie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków prof. Jakuba Lewickiego z warszawskimi społecznymi opiekunami zabytków. W bardzo dobrej atmosferze i do późnych godzin wieczornych, przedyskutowano aktualne problemy Społecznych Opiekunów Zabytków.

Społecznicy przedstawili wypracowany przez siebie kodeks etyczny społecznych opiekunów zabytków. Omówiono także aktualne problemy ochrony zabytków w Warszawie. Rozmawiano o sytuacji związanej z postulatami ochrony Hotelu Sobieski. Społecznicy zaproponowali dalszy tryb postępowania w tej sprawie.

Poruszono też sprawę ochrony Muranowa Południowego i także zaproponowano dalszy tryb postępowania w tej sprawie. Zwrócono uwagę, że teren obecnie jest w pełni chroniony i znajduje się w gminnej ewidencji zabytków i należy prowadzić kampanię informującą o tym. Zgłoszono postulat zorganizowania szkoleń dla społecznych opiekunów zabytków i zorganizowania bazy danych Społecznych Opiekunów Zabytków.

- Dziękuję za wszystkie uwagi i propozycje. Dziękuję organizacji Społeczni Opiekunowie Zabytków - Warszawa, za pomoc w zorganizowaniu tego spotkania. Dziękuję także za zaangażowanie, czas i troskę o zabytki społecznych opiekunów. Nie ma przyszłości bez zabytków – powiedział po spotkaniu prof.

Ustalono, że spotkania mają odbywać się cyklicznie. Kolejne planowane jest w ciągu miesiąca.

Oświadczenie w sprawie wpisania budynku hotelu Sobieski do rejestru zabytków

czwartek, 02 marca 2023 12:33

Do Biura Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpłynął wniosek Stołecznego Konserwatora Zabytków o wszczęcie procedury wpisu do rejestru zabytków budynku hotelu Sobieski. Należy przypomnieć, że wszczęcie procedury wpisu spowoduje do czasu jej zakończenia wprowadzenie tzw. ochrony tymczasowej, a więc anulowanie wydanych pozwoleń na prace budowlane i wstrzymanie jakichkolwiek prac. Wokół hotelu są rozstawione rusztowania, a prace wkrótce mają ruszyć. Powtórzyła się sytuacja sprzed sześciu lat, kiedy Biuro SKZ złożyło wniosek o wpis do rejestru zabytków budynku Rotundy PKO w momencie kiedy wydano wszystkie pozwolenia i ruszyły prace budowlane. Wówczas uznano, że wniosek ten jest zbyt późno złożony, a wobec rozpoczętych prac rozbiórkowych i groźby roszczeń odszkodowawczych niemożliwy jest wpisu do rejestru.
Odnośnie samego budynku należy przypomnieć, że powstał on według projektu Wolfganga Triessinga i Macieja Nowickiego z 1990 i został oddany do użytku w 1992 roku. Od początku budził skrajne emocje - od zachwytów niespotykaną wcześniej w Warszawie architekturą czasów przełomu, po uznanie za symbol kiczu i tandety. Najbardziej charakterystyczną jego częścią były kolorowe elewacje i przeszklona kopuła na narożniku. Jednocześnie podkreślano liczne uproszczone i tandetne rozwiązania architektury budynku – brak balkonów, uproszczony detal architektoniczny, zastosowanie tanich materiałów wykończeniowych.
Wobec rozpoczęcia prac budowlanych wniosek Stołecznego Konserwatora Zabytków wydaje się zbyt późno złożony. Wobec groźby roszczeń odszkodowawczych jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest ochrona architektury budynku przez dokumentację - wykonanie zdjęć i publikacje. Należy zwrócić uwagę, że architektura lat 90 nie doczekała się jeszcze jednoznacznych ocen. Najbardziej wartościową częścią budynku są jego kolorowe elewacje. One są symbolem architektury czasów przełomu, a bez nich, jak i wobec dalszych przekształceń gmachu i zmiany geometrii dachu architektura hotelu będzie odbierana jako jeszcze bardziej bezstylowa, tandetna i pozbawiona znaczenia. Dlatego też wydaje się, że wobec rozpoczęcia prac budowlanych na wpis do rejestru jest już za późno, niezależnie od skrajnych ocen jakie budzi architektura hotelu.
Jednocześnie należy podkreślić, że przykład ten pokazuje, jak nieskuteczna jest ochrona architektury XX wieku, szczególnie tzw. Listy Dóbr Kultury Współczesnej, które są przekształcane i tracą swoje wartości. Jedyną skuteczną ochroną jest wpis do ewidencji lub do rejestru zabytków, pod warunkiem, że dokonuje się on odpowiednio wcześniej przed rozpoczęciem prac budowlanych. MWKZ będzie prowadził rozmowy w tej sprawie z przedstawicielami inwestora będącego właścicielem hotelu.

Prof. Jakub Lewicki

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków