Cmentarz Powstańców Warszawy w rejestrze zabytków

piątek, 02 marca 2012 14:00

cmentarzCmentarz położony w Warszawie, w dzielnicy Wola, został założony w 1946 roku. Jest miejscem pochówku żołnierzy Armii Krajowej oraz cywilnych ofiar Powstania Warszawskiego z 1944 roku.

Cmentarz Powstańców Warszawy jest także miejscem inhumacji żołnierzy polskich kampanii wrześniowej 1939 roku i walk o Warszawę 1945 roku, Żydów rozstrzeliwanych przez Niemców w latach 1939-1943 na terenach ówczesnego stadionu ?Skra? przy ulicy Okopowej oraz więźniów Pawiaka.

Nekropolia, założona w 1946 roku i ukończona w 1960 roku, stanowi zamkniętą formę, charakterystyczną dla cmentarzy wojennych z różnych epok historycznych. Cmentarz powstańczy w obecnych granicach i  kształcie składa się z dwóch odmiennych w kompozycji i funkcji części ? regularnej, zagospodarowanej jako układ kwater mogił zbiorowych oraz pejzażowej dolinki ze stawem. Oba człony nekropolii stanowią uzupełniającą się strukturalnie całość. Cmentarz nie jest ogrodzony i posiada swobodny dostęp od strony ulic Wolskiej i Sowińskiego.

Część nekropolii pełniąca funkcję cmentarza obejmuje: kwatery mogił poległych, gaj dębowy, pomnik Polegli Niepokonani autorstwa Gustawa Zemły, kurhan kryjący prochy poległych oraz pomnik ? ołtarz autorstwa Tadeusza Wyrzykowskiego. W 1960 r. na mogiłach zostały ustawione rzędy jednakowych w formie kamiennych tablic wykonanych z piaskowca, również według projektu Tadeusza Wyrzykowskiego. Mogiłę, upamiętniającą pomordowanych Żydów, wyodrębnia tablica w formie macewy. Przy symbolicznym gaju dębowym wznosi się kopiec ? będący kurhanem popiołów przykryty kamiennym brukiem nawiązującym do bruku warszawskich ulic. Na jego szczycie usytuowany jest pomnik Polegli Niepokonani, z 1973 roku, autorstwa rzeźbiarza Gustawa Zemły. Jest to monumentalna rzeźba przedstawiająca półleżącą postać konającego mężczyzny z rozdartą piersią, trzymającego w uniesionej prawej dłoni tarczę. Za posągiem znajduje się barykada z wyrwą, którą zasłania ciałem ranny powstaniec. Kompozycja jest alegorią poświęcenia i walki obronnej powstańców oraz ludności cywilnej Warszawy. Pod murem Cmentarza Wolskiego, w dębowym gaju, usytuowany jest pomnik ? kamienny ołtarz z krzyżem i emblematem Polski Walczącej umieszczonym na czarnej, kamiennej płycie. Został on zaprojektowany przez Tadeusza Wyrzykowskiego i ustawiony w 2004 roku, z okazji 60-tej rocznicy Powstania.

Pierwotnie, zaprojektowanie nekropolii powierzono architektowi Romualdowi Guttow i Alinie Szolcównie, architektowi zieleni. Projekt zakładał monumentalną nekropolię połączoną z pejzażowym parkiem, rozciągającym się między Cmentarzem Wolskim, ulicą Redutową oraz ulicą Wolską. Po 1960 roku podjęto decyzję o uporządkowaniu cmentarza w zawężonych granicach.  Przyjęty został nowy projekt koncepcyjny, opracowany przez Tadeusza Wyrzykowskiego. Postawiono, wykonane z piaskowca, tablice ze znakiem Krzyża Grunwaldu ? odznaczenia państwowego, które w genezie swojej związane było z Gwardią Ludową. Pod znakiem Krzyża Grunwaldu umieszczono napisy: Polegli w walce o wolność w powstaniu warszawskim 1944 r.

Do 1960 roku cmentarz oficjalnie utrzymywany był w stanie zapomnienia i zaniedbania. Na kwaterach mogił zbiorowych nie było żadnych tablic i symboli upamiętniających ofiary. Obowiązywał całkowity zakaz wystawiania pomników czy symbolicznych krzyży, a służba cmentarna zobowiązana była do usuwania i niszczenia ich.  Mimo uporządkowania cmentarza w 1960 roku i ustawieniu tablic na mogiłach (w większości bez nazwisk poległych), nadal nie był on oznaczony na planach Warszawy ani w terenie. Informacje o jego charakterze umieszczone były w głębi, w miejscach celowo mało eksponowanych. Płyty nagrobne nosiły zafałszowany, zmanipulowany obraz historii za pomocą przekłamań i nieścisłości w podawanych datach czy miejscach. Pominięte były znaki powstańcze oraz zatajane nazwiska poległych. Dopiero w 2001 r. na pomniku-barykadzie i na tarczy posągu Polegli Niepokonani umieszczony został znak Polski Walczącej.   W 2004 roku, od strony ulicy Wolskiej ustawiono kamienny blok informujący o Cmentarzu Powstańców Warszawy 1944 roku.

Cmentarz stanowi szczególne świadectwo minionej epoki ? Powstania Warszawskiego 1944 roku i jego ofiar. Jest także świadectwem próby zafałszowania przez polskie władze epoki stalinizmu pamięci i historii związanej z tym wydarzeniem.

Agnieszka Żukowska
Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków

Cmentarz Cmentarz

Cmentarz Cmentarz



 

Kolejny zabytek na mapie Mazowsza

piątek, 02 marca 2012 13:48

DzwonnicaDzwonnica, stanowiąca element zespołu kościelnego położonego w Rębowie, została wpisana do rejestru zabytków.

Drewniana dzwonnica jest charakterystycznym elementem krajobrazu kulturowego Rębowa, jako część zespołu kościelnego. Daje świadectwo tradycji budowania w drewnie, zachowana jest in situ, w miejscu, w którym została wybudowana. Pełni nieprzerwanie swą pierwotną funkcję. Poza wartościami historycznymi, posiada wartości architektoniczne, typową dla mazowieckich dzwonnic drewnianą bryłę i oryginalną dekorację architektoniczną w postaci kształtu i dekoracji okien.
Dzwonnica została wzniesiona w pierwszej połowie XVII wieku według projektu nieznanego autora. Była remontowana w 1887 roku, 1909 roku i 1975 roku.

Agnieszka Żukowska
Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków
 

Spotkanie forum „Mazowsze Chopina”

środa, 22 lutego 2012 16:13

Sala_KolumnowaW Audytorium Uniwersyteckim, w dawnej Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, 22 lutego 2012 roku, odbyło się spotkanie Forum ?Mazowsze Chopina?, w którym wziął udział Pan Rafał Nadolny, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Spotkanie było poświęcone przede wszystkim związkom kompozytora ze środowiskiem akademickim oraz możliwościom wykorzystania jego postaci do promowania trzech uczelni: Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Po zakończeniu spotkania forum, została zaplanowana wycieczka po związanych z Fryderykiem Chopinem miejscach na Uniwersytecie Warszawskim, złożenie kwiatów przy urnie z sercem Chopina i msza w Bazylice Mniejszej pw. św. Krzyża w Warszawie oraz otwarcie wystawy ?Perła architektury Warszawy z czasów Fryderyka Chopina, Sala Kolumnowa ? wczoraj ? dziś ? jutro?.

Agnieszka Żukowska
Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków
 

Strona 303 z 362

«PoczątekPoprzednia301302303304305306307308309310NastępnaOstatnie»
Archiwum aktualności:
Polecamy również:

muwz_g
bskz_g
mkdn_g
muwz_g