Murowany spichlerz z 1. ćw. XX w. zabytkiem

środa, 20 grudnia 2017 14:40

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków – Jakub Lewicki podpisał decyzję o wpisie do rejestru zabytków murowanego spichlerza z 1. ćw. XX w., usytuowanego w miejscowości Szczyty (gm. Białobrzegi), z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Na terenie obecnej wsi Szczyty funkcjonowało wczesnośredniowieczne grodzisko typu pierścieniowatego, którego czas założenia określa się na podstawie badań sondażowych na XI-XII w. Pierwsze wzmianki o miejscowości pojawiły się po raz pierwszy w 1342 r. Jej rodowód jest jednak wczesnośredniowieczny i wiąże się prawdopodobnie z istnieniem w tym okresie osady służebnej, której nazewnictwo wywodzi się od rodzaju wykonywanej posługi, tj. wytwórstwem szczytów czyli tarcz. Szczyty były wsią prywatną. Od XVI w. do 2. poł. XVIII w. była własnością Kożuchowskich h. Doliwa. Następnymi właścicielami były rodziny Lasockich, Wąsowiczów, Zaborowskich. W okresie nowożytnym być może w obrębie grodziska funkcjonowała drewniana fortalicja. W 1827 r. wieś liczyła 14 domów i 164 mieszkańców.

W 2. poł. XIX w. majątek w Szczytach liczący 387 ha nabyli Bagniewscy. W 1907 r. zbudowali drewniany dwór na plateau grodziska i zrewitalizowali park. W tym samym czasie Michał Bagniewski wybudował murowany spichlerz na terenie folwarku na wschód od założenia dworsko - parkowego.

Budynek spichlerza zachował autentyzm formy i wyraz architektoniczny, jak również oryginalną substancję budowlaną. Posiada niezmienioną bryłę, rozwinięty detal architektoniczny i czytelne rozwiązania budowlano - konstrukcyjne. Obok istniejących: grodziska wczesnośredniowiecznego, drewnianego dworu i parku dworskiego, stanowi istotny element zespołu dworsko - folwarcznego w Szczytach. To także dokument zastosowanych rozwiązań kompozycyjnych, funkcjonalnych, stylistycznych oraz materiałowych. Jest doskonałym przykładem dawnego budownictwa folwarcznego w skali regionalnej. Na terenie południowego Mazowsza istnieją nieliczne zabytki o pierwotnej funkcji spichlerza jak np. obiekt w zespole dworsko - parkowym w Orońsku (gm. Szydłowiec) oraz obiekt w zespole dworskim w Dańkowie (gm. Błędów). Spichlerz w miejscowości Szczyty odznacza się bardziej rozbudowanym detalem i dekoracją zewnętrzną.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.