Kamienica przy ul. Krochmalnej 46 w Warszawie w rejestrze zabytków

poniedziałek, 19 listopada 2018 15:06

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków - Jakub Lewicki - wpisał do rejestru zabytków nieruchomych kamienicę przy ul. Krochmalnej 46 w Warszawie.

Budynek powstał jako kamienica czynszowa Chaima Gerkowicza (Herkowicza) vel Herkowitza w latach 1911-1912. W latach 1912-1918 stanowił własność Abrama Kamińskiego, a w okresie późniejszym współwłasność zmieniających się z biegiem czasu udziałowców. Kamienica zlokalizowana jest we wschodniej części dzielnicy Wola, w północnej pierzei ulicy Krochmalnej. Przed wojną ulica zagospodarowana była gęstą zabudową mieszkalną w układzie pierzejowym, która w znacznym stopniu uległa zniszczeniu w trakcie działań wojennych. Obecnie kamienica pod numerem 46 stanowi jeden z ostatnich przedwojennych obiektów na całej ulicy. Budynek od zachodu posiada wspólną ścianę szczytową z kamienicą przy ul. Żelaznej 66, której częścią była kiedyś kamienica o adresie Krochmalna 46 A (własność kupca Nisanela Welke Gurewicza, właściciela domu handlowego przy ul. Jasnej), natomiast ściana szczytowa budynku od strony wschodniej przed wojną sąsiadowała z kamienica o adresie Krochmalna 44, której właścicielem ok. 1930 r. był szewc Krasny z ul. Senatorskiej. Naprzeciwko, w kamienicy przy ul. Żelaznej 64, znajdywało się także kino „Cristal”, znane w latach trzydziestych jako „Akron”. W pobliżu mieszkał też słynny pisarz noblista Izaak Beshevin Singer, który życie na Krochmalnej opisał w powieści „Dwór”. Od listopada 1940 r. posesja znajdowała się na terenie tzw. małego getta. Podczas Powstania Warszawskiego, dnia 4 sierpnia, silny niemiecki nalot zburzył znaczną część ulicy, w tym częściowo przedmiotową kamienicę, która utraciła dach oraz zwieńczenie (prawdopodobnie mansardowe), które nie zostało odtworzone podczas odbudowy przeprowadzonej po 1958 r.

Budynek posiada niewątpliwe wartości historyczne, artystyczne i naukowe. Przede wszystkim stanowi ostatni relikt zabudowy mieszkaniowej na terenie ulicy Krochmalnej pochodzący sprzed I wojny światowej oraz posiadający czytelne cechy budownictwa czynszowego charakterystycznego dla przełomu XIX i XX w. Ponadto obiekt, wraz z sąsiednimi kamienicami przy ul. Żelaznej 64 i 66, stanowi cenną grupę zabudowy mieszkaniowej, która przetrwała zniszczenia wojenne oraz wciąż posiada znaczny walor autentyzmu, zarówno w warstwie formalnej jak i materiałowej. Budynek posiada także walory naukowe jako przedmiot badań budownictwa mieszkaniowego na terenie Woli. Dzieje tego obiektu oraz związanych z nim osób umożliwiają rekonstrukcję przemian obyczajowych oraz przestrzennych dawnej Warszawy oraz historii społeczności żydowskiej na terenie stolicy. Historia kamienicy wiąże się również z dramatycznymi wydarzeniami II wojny światowej, w tym epizodami związanymi z gettem warszawskim oraz działaniami powstańczymi. Kamienica posiada także samoistne walory artystyczne, na które obok artykulacji architektonicznej fasady, nadającej budynkowi indywidualny wyraz estetyczny, składają się autentyczne elementy wyposażenia (m.in. drewniane drzwi do sieni z bogatym ornamentem, zróżnicowanie zdobione, kute balustrady schodów i balkonów, uchwyty na flagi, wykusze i gzymsy, relikty drewnianej stolarki okiennej i drzwiowej). Tym samym ochrona kamienicy leży w interesie społecznym, wynikającym z potrzeby zachowania ostatnich reliktów przedwojennej zabudowy na terenie dzielnicy tworzących grupę tzw. Wolskich Ostańców, stanowiących unikatowe dziedzictwo, którego pozostałości wypierane są przez powstawanie w tym obszarze wciąż nowych inwestycji, zacierających pierwotny charakter dzielnicy.

< Poprzednia		Następna >