Kamienica przy Wiktorskiej 3 w Warszawie zabytkiem

piątek, 19 kwietnia 2019 14:19

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków kamienicy przy ul. Wiktorskiej 3 w Warszawie, wzniesionej na początku XX w. i rozbudowanej w l. 30. XX w. z uwagi na zachowane wartości historyczne.

Budynek jest jedną z najstarszych kamienic na terenie ul. Wiktorskiej, która do II wojny światowej była zabudowana kamienicami czynszowymi tylko w niewielkim stopniu, w związku z tym ocalałe do dziś obiekty przedwojenne stanowią cenne pamiątki jej historii, których wartość oceniać należy w kontekście miejsca i specyfiki ulicy. Kamienica, której najstarsze relikty (mury obwodowe części zachodniej, część stropów, piwnica, elementy wyposażenia wnętrza) pochodzą z pierwszych dziesięcioleci XX w. stanowi dokument wczesnej fazy zabudowy ulicy z okresu początków jej zagospodarowania. Razem z budynkiem nr 6 przedmiotowa kamienica reprezentuje jeden z najstarszych reliktów budownictwa mieszkaniowego w okolicy, dokumentujący nie tylko historię ulicy, ale też pozwalający zachować historyczną ciągłość jej zabudowy. Dodatkowa wartość obiektu wynika z jego podwójnej metryki – datowanie najstarszej części sięga okresu, kiedy Mokotów był jeszcze wsią poza granicami administracyjnymi Warszawy, a rozbudowa i forma zewnętrzna schyłku dwudziestolecia międzywojennego, kiedy na obszarze dzielnicy zaczęło się już pojawiać nowoczesne budownictwo modernistyczne. Tym samym obiekt należy do niewielkiej grupy tradycyjnych kamienic czynszowych przebudowanych w latach 30. XX w. w konwencji modernizmu z zachowaniem pierwotnego układu funkcjonalnego i elementów konstrukcyjnych. Choć samo datowanie obiektu nie przesądza o jego wartości zabytkowej, w tym przypadku jest to cenny relikt historii ulicy i zachodzących w jej obrębie procesów budowlanych i urbanizacyjnych.

Obiekt jest również pamiątką epizodów związanych z II wojną światową oraz Powstaniem Warszawskim. Choć skala odziaływania obydwu wydarzeń odczytywalna jest w przestrzeni miasta na licznych obiektach, okolice wylotu ulicy Wiktorskiej od strony wschodniej były areną szczególnie dramatycznych wydarzeń utrwalonych w przekazach powstańczych, m.in. ewakuacji oddziałów powstańczych i ludności cywilnej po kapitulacji Mokotowa. Na terenie ulicy Wiktorskiej toczyły się zacięte walki w okresie Powstania Warszawskiego, działania zbrojne prowadziło tu m.in. zgrupowanie „Radosław” oraz batalion „Parasol”. W ostatnich dniach września 1944 r. ulice Wiktorska, Szustra i Odolańska ostrzeliwane były przez niemiecką artylerię. W okolicach kamienicy przy ul. Wiktorskiej 3, u wylotu ulicy od strony ul. Puławskiej, znajdował się też właz jednego z najbardziej znanych powstańczych kanałów łączących Mokotów i Śródmieście Południowe, którym ewakuowano liczne grupy powstańców po kapitulacji Mokotowa (zbombardowany 26 września 1944 r.). Tym samym ocalała z pożogi wojennej bryła frontowa kamienicy wraz z elewacją pokrytą licznymi śladami kul jest bezpośrednim dokumentem działań powstańczych i nie można jej odmówić walorów historycznych (wpisanie do rejestru zabytków kamienicy pod nr 17 umożliwiło udokumentowanie analogicznych śladów walki oraz ich utrwalenie w postaci odkrywki architektonicznej w przestrzeni wyremontowanej elewacji). Podkreślić należy, że ochrona konserwatorska tak rozpoznanego obiektu umożliwia nie tylko badanie i utrwalenie historii ulicy Wiktorskiej, ale też jednego z najdramatyczniejszych epizodów w jej wojennej historii, tym samym związana jest w przebiegiem Powstania na terenie Mokotowa.

Mimo, że budynek obecnie jest w złym stanie technicznym, w pełni czytelna jest jego bryła wraz z modernistycznym wystrojem elewacji frontowej. We wnętrzu obiektu obok podziałów funkcjonalnych pochodzących z dwóch okresów jego budowy, zachowały się również elementy wyposażenia takie jak: posadzki, klatki schodowe, podłogi deskowe, wystrój holu wejściowego, elementy zabudowy wnękowej w mieszkaniach, pozostałości stolarki drzwiowej. Wskazane elementy potwierdzają wysoki poziom autentyzmu budynku.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >