Kolejna praska kamienica w rejestrze zabytków

środa, 14 sierpnia 2019 11:41

Podjąłem decyzję o wpisaniu do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego kamienicy położonej w Warszawie przy ul. Jagiellońskiej 25 z uwagi na zachowane wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Ulica Jagiellońska jest jedną ze starszych ulic warszawskiej Pragi, jej południowa część istniała już przed 1762 r. Po 1875 r. ta część ulicy, nosząca wówczas nazwę Moskiewska, zaczęła zapełniać się niewielkimi, najwyżej dwupiętrowymi kamienicami, obok których wznoszono nadal domy drewniane o podobnym gabarycie. Do naszych czasów w całości zachowały się z tego okresu dwie kamienice: nr 34 i 25, a także relikty w dolnych partiach później rozbudowanych domów.

Budynek pod obecnym adresem Jagiellońska 25 jest tym samym jednym z najstarszych obiektów budowlanych na terenie ulicy. Kamienica wybudowana w 1881 r. dla Władysława i Tekli Skrońskich posadowiona jest na wydłużonej posesji oznaczonej w księdze hipotecznej jako 184 J – Praga, wyodrębnionej z nieruchomości 184 Praga, z oficynami po obu stronach działki. Skierowana jest fasadą na północny wschód, od północnego zachodu przylega do wyższego, pięciokondygnacyjnego budynku wybudowanego w 1914 r.

Trójkondygnacyjna, murowana kamienica frontowa o zwartej bryle jest całkowicie podpiwniczona, od frontu przykryta obłożonym blachą dachem mansardowym, w którym umieszczono symetrycznie dziewięć facjatek, od strony podwórza zaś dachem jednospadowym, krytym papą. Na osi środkowej znajduje się kwadratowy otwór przejazdu bramnego z współczesnymi, prętowymi wrotami, poprzedzony brukiem z prostokątnych kostek na całej szerokości chodnika. Każda ze ścian przejazdu podzielona jest szerokimi lizenami na sześć kwater, w których umieszczono duże, płytkie blendy w formie pionowych prostokątów. Ponad przejściem, w pierwszej kondygnacji, znajduje się w całości zachowany balkon o dekoracyjnej balustradzie, zamocowany na żeliwnej płycie podpartej dwiema konsolami o esowym profilu, zdobionymi ślimacznicami, motywami roślinnymi i astragalem. W dwóch klatkach schodowych znajdują się schody z zachowaną drewnianą balustradą złożoną z rozstawionych w równych odstępach profilowanych tralek, zwieńczona profilowanym, drewnianym pochwytem. Balustrada na parterze jednej z klatek ozdobiona jest masywną, rzeźbioną wolutą. Na szczególną uwagę zasługują sztukaterie w postaci rozet pod lampami wiszącymi, zidentyfikowane w trzech pomieszczeniach.

Kamienica jest najstarszym, niemal w pełni zachowanym reliktem zabudowy mieszkaniowej na terenie ul. Jagiellońskiej oraz jednym ze starszych tego typu obiektów na terenie całej Pragi, posiada więc znaczące walory naukowe i historyczne jako cenny dokument historii ulicy i jej rozwoju budowlanego, a tym samym dokumentuje również dzieje Pragi. Brak wykończenia elewacji rekompensuje dobrze zachowana bryła budynku oraz elementy wystroju wnętrz – starannie wykonane sztukaterie, zachowane relikty stolarki okiennej i drzwiowej, drewniane podłogi i balustrady czy piece kaflowe. Tym samym budynek posiada istotne wartości typologiczne dokumentując typ czynszowej kamienicy mieszkalnej charakterystycznych dla II poł. XIX w. o wydłużonym planie, niewielkiej wysokości oraz określonym standardzie wykończenia. Wczesny typ czynszowej kamienicy mieszkalnej o wskazanych cechach zachował się na terenie Warszawy w niewielkiej ilości egzemplarzy, a jej archaiczna forma stanowi wartościowy dokument rozwoju budownictwa mieszkalnego na terenie miasta. Walory artystyczne budynku dostrzegalne są w kompozycji bryły budynku, wystroju architektonicznym przejazdu branego, stylistyce elementów zdobniczych takich jak żeliwny balkon, sztukaterie, drewniane tralkowe balustrady klatek schodowych czy płycinowe dekoracje stolarki drzwiowej. Choć wskazane elementy posiadają skromną stylistykę, jest ona jednocześnie reprezentatywna dla kamienicy mieszczańskiej z tego okresu, a tym samym może stanowić przedmiot badań nad charakterem i rozwojem budownictwa mieszkaniowego na terenie Pragi.

Decyzja nie jest ostateczna. Stronom przysługuje odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >