Kolejne drewniane wille wpisane do rejestru zabytków

czwartek, 12 grudnia 2019 13:30

Podjąłem decyzję o wpisie do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego wilii „Nowość” i „Nowość II”, położonych w Otwocku przy ul. Kościuszki 5 i 7, z uwagi na zachowane wartości artystyczne i historyczne.

Historia drewnianych budynków mieszkalnych położonych przy ul. Kościuszki 5 i 7 w Otwocku ma bezpośredni związek ze społecznością żydowską, która w okresie międzywojennym stanowiła znaczną część mieszkańców miejscowości. Żydzi na terenie Otwocka zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem, jednak dość popularnym zajęciem było również prowadzenie pensjonatów i uzdrowisk. Podlegali oni gminie żydowskiej w Karczewie, a po 1916 r. powstała samodzielna gmina żydowska w Otwocku. Jej prezesem był Pinkas Kacenelenbogen, na którego posesji w 1924 r. została wybudowana willa „Nowość” i „Nowość II”, jako ekskluzywne pensjonaty składające się na kompleks zwany „Willa Nowość”.

Oba budynki wzniesiono jako drewniane, wolnostojące wille, zlokalizowane na obszernej zalesionej działce. W latach 30. XX w. do szczytowej ściany skrzydła wschodniego domu pod adresem Kościuszki 7 dobudowano do parterowy aneks mieszkalny. Budynek, prawdopodobnie krótko, dzierżawiła Stanisława Czaplicka prowadząc w nim prywatny pensjonat. Przede wszystkim pełnił on jednak funkcję całorocznego domu mieszkalnego, gdzie oprócz właściciela mieszkał wraz z rodziną dr. Ludwik Mierosławski – jeden z najbardziej znanych lekarzy otwockich i prawnuk polskiego generała, dyktatora powstania styczniowego, działacza niepodległościowego. Mieszkanie wynajmował również dr Wayndenfeld i dr Stanisław Oracz. W domu przy ul. Kościuszki 5 mieszkał zaś m.in. komendant policji Bronisław Marchlewicz, który za ratowanie żydowskich dzieci podczas wojny został odznaczony medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. Po 1945 r. oba budynki przejął Skarb Państwa włączając je do zasobu lokali komunalnych.

Obydwa budynki stanowią dzieło zamkniętej epoki jako przykłady drewnianego budownictwa letniskowego wznoszonego w okresie międzywojennym na terenie Otwocka. Obiekty posiadają charakterystyczne cechy drewnianej architektury doliny rzeki Świder rozpowszechnionej od lat 80. XX w. do końca okresu międzywojennego, tym samym są cennym świadectwem dawnej sztuki ciesielskiej i reliktem budownictwa letniskowego Otwocka. Wille wyróżniają się wysokimi walorami architektonicznymi, na które składają się m.in. indywidualnie zaprojektowana bryła urozmaicona werandami ze starannie opracowanym drewnianym detalem architektonicznym. Na wartości artystyczne obiektów składają się ponadto zróżnicowane motywy zdobnicze o indywidualnym wyrazie estetycznym (dekorowanie żłobieniami szalunki, profilowane słupy i tralki balustrad, wykończone rzeźbiarsko listwy pod okapami, ażurowe płyciny, ramowo-płycinowe okiennice, gzymsy oddzielające kondygnacje budynku jak i werand). Szczególna wartość budynków wynika również z zachowania w bardzo dużym stopniu i dobrym stanie detali wystroju elewacji, stolarki okiennej i częściowo drzwiowej oraz elementów wyposażenia obejmujących m.in. klatki schodowe, bogato dekorowane piece kaflowe, drewniane podłogi i szalunki ścian.

Nieruchomości posiadają również walory historyczne jako cenne relikty zagospodarowania Otwocka z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz świadectwo letniskowej przeszłości miejscowości, a historia obiektów związanych ze społecznością żydowską i ważnymi dla dziejów miejscowości postaciami odzwierciedla również przemiany społeczne i historyczne wpływające na charakter miejscowości.

prof. dr hab. Jakub Lewicki
Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków

< Poprzednia		Następna >